خوانشی آینده پژوهانه از پروبلماتیک امید اجتماعی در ایران

امید اجتماعی، مفهومی مهجور در علوم اجتماعی است که به نظر می رسد به تازگی و به علت واقعیت های اجتماعی امروز ایران، برخی اندیشمندان و دغدغه مندان به آن توجه کرده اند؛ بنابراین، پروبلماتیک شدن امید اجتماعی در ایران، معلول شرایط امروز جامعه ایرانی است. به غیر از این شرایط، مقاله حاضر به مثابه پژوهشی توسعه ای، که در سنت پژوهش های کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای عرفی انجام شده است، به دنبال کشف مضامین بنیادین مسئله مندشدن مقوله امید اجتماعی در گفتار و نوشتار اندیشمندان ایرانی معاصر است و قصد دارد خوانشی آینده پژوهانه از این مضامین ارایه دهد. بدین منظور، بیشتر از 1200 صفحه، متن نوشتارها و گفتگوهای صاحب نظران ایرانی پیرامون مسئله امید اجتماعی به عنوان منبع داده، تحلیل شد و درنهایت، 21 محتوای کلیدی استخراج و بعد از تجزیه وتحلیل، ادغام و هم پوشانی مضامین اولیه، درنهایت، 5 مضمون یا موضوع اصلی شناسایی شد. این مضامین، که به ترتیب، 1. امید اجتماعی به مثابه امر مشترک، 2. افسون و افسانه زدایی از امید اجتماعی، 3. آینده ها، 4. عاملیت و 5. دوگانه خیر و شر حاکمیت نام گذاری شد، عمده ترین مولفه های امید اجتماعی است. درنهایت نیز تحلیلی آینده پژوهانه از این مضامین ارایه شد.