مکان و کارکردهای معنایی آن در اشعار یحیی سماوی

مکان یکی از مهم ترین عناصر کلی شعر است که عناصر دیگر شعر در آن نهفته و نزد بسیاری از شاعران حضوری قوی دارد، به طوری که بخشی از زندگی آن ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. شاعران مقاومت با توجه به این عنصر، علاقه زیادی به بهره گیری از آن در اشعار خود نشان داده اند که این امر، تا حدود زیادی به عواطف و احساسات شان نسبت به آن مکان خاص و یا شناخت آن ها نسبت به هویت ملی شان ارتباط دارد. زیرا شعر شاعران مقاومت بازتاب حوادث واقعی زندگی و جامعه آن ها بوده و چون خودشان دشواری های ناشی از مقاومت در برابر ظلم و استبداد را از عمق جان درک کرده و با دشواری های تبعید و تعقیب و جایجایی مداوم روبرو بوده اند، عنصر مکان در شعرشان جایگاه برجسته ای دارد، یحیی سماوی شاعر معاصر عراقی، از پیشگامان شعر عربی و یکی از رزمنده های انتفاضه مردم جنوب عراق علیه نظام بعثی در سال 1991م بود که از آن زمان تاکنون درنتیجه موضع سیاسی خود، سال ها در تبعید و به دور از میهن خود زیسته است، از همین جهت مکان در شعر وی از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با تکیه بر روش وصفی- تحلیلی، به بررسی مکان و کارکردهای معنایی آن در شعر شاعر مقاوم عراقی، یحیی سماوی می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که یحیی سماوی که از بارزترین شاعران معاصر عربی است، اهتمام ویژه ای به مکان داشته و این عنصر مجموعه های شعری سماوی را از وجوه مختلفی تحت تاثیر قرار داده است. حضور شاعر در دوران حکومت بعث عراق در میهنش و مهاجرت از آن و سپس اشغال عراق توسط آمریکایی ها، سبب گردید سماوی توجه ویژه ای به عراق و شهرهای آن داشته باشد. هدف یحیی سماوی در اشاره به این مکان ها، کارکردهای مختلفی چون ابراز عشق، دلتنگی، نفرت و مرثیه سرایی برای آن ها، بوده و تلاش کرده است تا از این طریق هویت ملی و عواطف و احساسات شخصی اش را به تصویر بکشد.