گزینش ژنوتیپ های متحمل به تنش گل جالیز Orobanche cernua در توتون های شرقی Nicotiana tabacum با استفاده از شاخص های تحمل به تنش

توتون یکی از مهم‏ترین گیاهان صنعتی و اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیاست که عمدتا به خاطر برداشت و جمع آوری برگ های آن کشت می شود. به منظور مطالعه پاسخ 92 ژنوتیپ توتون شرقی به تنش گل جالیز، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط نرمال (بدون تنش گل جالیز) و تنش گل جالیز در دو سال زراعی 1386 و 1387 انجام شد. نه شاخص شامل شاخص تحمل (TOL)، شاخص تنش نسبی (RSI)، میانگین به ره وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل تنش (STI) و شاخص عملکرد (YI) بر اساس وزن خشک برگ (عملکرد) در شرایط نرمال (Yp) و تنش گل جالیز (Ys) محاسبه شدند. بالاترین میانگین وزن خشک برگ (عملکرد) تحت شرایط نرمال و تنش گل جالیز در ژنوتیپ های 40، 39 و 24 مشاهده شد. بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار بین وزن خشک برگ (عملکرد) در شرایط نرمال و تنش گل جالیز با شاخص‌های MP، HM، GMP، STI وYI مشاهده شد. با استفاده از روش رتبه بندی، ژنوتیپ های 40، 10 و 45 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها به تنش گل جالیز معرفی شدند. براساس نتایج نمودار بای پلات، ژنوتیپ‌های 40، 39، 24، 19 و 4 به عنوان ژنوتیپ‌های پرمحصول و متحمل و ژنوتیپ‌های 70، 69، 72، 67، 78، 71 و 8 به عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش گل جالیز شناسایی شدند. در گروه بندی ژنوتیپ ها به روش Ward نیز ژنوتیپ های با عملکرد بالا و متحمل به تنش گل جالیز شامل ژنوتیپ‌های 40، 39، 24، 19 و 4 در یک گروه طبقه‌بندی شدند و ژنوتیپ های با عملکرد پایین در شرایط نرمال و تنش گل جالیز و حساس به تنش گل جالیز شامل ژنوتیپ‌های 70 و 69 در گروه دیگر قرار گرفتند. با توجه به تنوع بالای مشاهده شده در بین ژنوتیپ ها از نظر واکنش به تنش گل جالیز، می‌توان از آنها به عنوان والدین مناسب در برنامه‌های به‌نژادی و همچنین تولید جمعیت‌های متنوع جهت شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده تحمل به تنش گل جالیز و بررسی تغییرات بیان ژن‌های مربوط به تحمل تنش گل جالیز استفاده نمود.