بررسی رابطه بین استرس شغلی با سلامت عمومی در میان کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1394

استرس یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار در ایجاد اختلال در سلامت افراد است، به طوریکه باعث می شود شخص نتواند وظایف و تعهدات فردی، خانوادگی و اجتماعی خود را به طور مطلوب انجام دهد. سلامت عمومی به معنای رفاه و آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی (نه فقط نداشتن بیماری و معلولیت) است. یکی از مقیاس های اصلی اثر بخشی در سازمان ها، سلامت کارکنان است. امروزه کارکنان دانشگاه در اثر مواجهه با استرس های محیط کاری، سلامتی آن ها در معرض آسیب و صدمه قرار گرفته است. این مطالعه با هدف تعیین تعیین رابطه بین سلامت عمومی با عوامل استرس زای شغلی و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن در میان کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام گرفت. 

این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی، بر روی 153 نفر از کارمندان و اعضای هییت علمی شاغل در دو بخش ستاد و پردیس دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام گرفت. تعداد نمونه های مورد مطالعه با استفاده از فرمول آماری کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده (SRS) انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر (GHQ-28)، پرسشنامه استرس شغلی فیلیپ ال رایس و پرسشنامه مشخصات دموگرافیک بود. پرسشنامه ی GHQ از 28 سوال و 4 خرده مقیاس هفت سوالی، شامل علایم جسمانی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی حاد تشکیل شده است؛ همچنین پرسشنامه استرس شغلی فیلیپ ال رایس شامل 57 سوال و سه خرده مقیاس روابط بین فردی (26 سوال)، شرایط فیزیکی محیط کار (22 سوال) و علایق شغلی (9 سوال) است. در نهایت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 و آزمون های آماری تی تست، کای دو، آنالیز واریانس، همبستگی پیرسون و رگرسیون صورت گرفت.  

میانگین نمره کلی استرس شغلی و سلامت عمومی در جامعه مورد مطالعه به ترتیب 29/31 ± 25/152 و 81/14 ± 09/25 به دست آمد؛ همچنین 3/50 % از افراد مورد مطالعه از لحاظ سلامت عمومی در حیطه اختلال هیچ یا کمترین حد و 6/68 % افراد شرکت کننده در مطالعه در سطح متوسطی از استرس شغلی قرار داشتند. آزمو ن های همبستگی پیرسون و رگرسیون نشان دادند که بین استرس شغلی و سلامت عمومی همبستگی معنی داری وجود داشته و استرس شغلی قادر به پیش بینی تغییرات سلامت عمومی است (05/0>p). آزمون تی تست بین میانگین نمره مولفه های علایم جسمانی، روابط بین فردی و استرس شغلی با وضعیت تاهل تفاوت معنی داری نشان داد (05/0p<)؛ همچنین براساس نتایج این آزمون، بین خرده مقیاس علایم جسمانی با متغیر جنسیت تفاوت معنی داری وجود داشت (05/0p<). آزمون آنالیز واریانس، بین خرده مقیاس روابط بین فردی با گروه های سنی تفاوت معنی داری نشان داد (05/0>p). آزمون کای دو، بین تمامی ابعاد و خرده مقیاس های استرس شغلی و سلامت عمومی با سطح تحصیلات و نوع استخدامی، هیچ گونه ارتباط معنی دار نشان نداد (05/0p>).

متغیرهای وضعیت تاهل و سن افراد به عنوان مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر روی استرس شغلی و سلامت عمومی معرفی شدند و همچنین ابعاد روابط بین فردی و علایم جسمانی به عنوان مهم ترین خرده مقیاس در میان خرده مقیاس های استرس شغلی و سلامت عمومی مشخص شدند. به منظور بهبود وضعیت سلامت عمومی و کاهش میزان استرس شغلی، انجام اقداماتی از قبیل ایجاد برنامه جامع مدیریت استرس توصیه می گردد.کلید واژه ها: استرس، شغل، سلامت عمومی، پرسشنامه گلدبرگ.