تحلیل محتوای پایان نامه های بهداشت حرفه ای دانشگاه های علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی و ایران در سالهای 95-1386

عدم وجود پایگاه های جامع اطلاعاتی پایان نامه در رشته های مختلف را می توان یکی از دلایل زمینه ساز مشکلات پژوهشی در هر رشته ای برشمرد. با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات دقیق در خصوص پایان نامه های پژوهشی رشته مهندسی بهداشت حرفه ای در ایران، این مطالعه توصیفی با هدف تحلیل محتوای پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا رشته بهداشت حرفه ای در شهر تهران انجام شد. تا با ترسیم شرایط موجود و بررسی برخی از نقاط قوت و ضعف پژوهش های منتج از پایان نامه ها و همچنین خلا های پژوهشی بپردازیم.

تحلیل محتوا روشی استاندارد برای مطالعه و شناسایی ویژگی های اطلاعات ثبت شده در اسناد مختلف از جمله پایان نامه ها می باشد و  از جمله متغیر های مورد بررسی در این مطالعه می توان به دانشگاه مجری پایان نامه، جنس و مقطع تحصیلی صاحب اثر، حوزه موضوعی پژوهش، محل اجرای پژوهش، شهر اجرای پژوهش، روش شناسی مطالعه، روش یا ابزار گردآوری داده ها، جامعه و نمونه مورد بررسی اشاره کرد. این مطالعه از میان پایان نامه های بهداشت حرفه ای در دانشگاه های علوم پزشکی فعال در شهر تهران انجام شد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا رشته مهندسی بهداشت حرفه ای موجود در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی و ایران بود.

از بین موضوعات مختلف، عوامل شیمیایی، فیزیکی، ایمنی و بعد از آن با اختلاف بیشتری موضوعات در زمینه ارگونومی، سم شناسی و عوامل بیولوژیکی و در بین شهر های انجام پژوهش بیشترین موقعیت جغرافیایی مورد بررسی شهر تهران و پس از آن صنعت پتروشیمی ماهشهر بوده است انتخاب شدند. از نظر مکان اجرای پژوهش بالاترین سهم متعلق به صنعت و پس از آن دانشگاه یا بیمارستان گزارش شده است  و صرف نظر از تعداد فارغ التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی بهداشت حرفه ای در دانشگاه های کشور که از این حیث دانشگاه علوم پزشکی تهران حایز بالاترین تعداد بود. نسبت زنان و دختران دانشجو به غیر از دانشگاه علوم پزشکی تهران، در دیگر دانشگاه های بیش از مردان بود. از بین انواع مطالعات در حوزه علوم بهداشتی، مطالعه تحلیلی از نوع  مشاهده ای بیشترین استفاده را در بین هر 4 دانشگاه داشت. در آنالیز داده ها نرم افزار آماری spss بالاترین استفاده را داشت.

با توجه به اهمیت حضور رشته بهداشت حرفه ای در صنایع بزرگ و کوچک روند حضور دانشجویان در صنایع و انجام پژوهش های مورد نیاز صنایع روند رو به رشدی در این زمینه را نشان می دهد. با وجود اینکه پرسشنامه و مصاحبه به عنوان ابزار جمع آوری داده در تعداد قابل توجهی از پایان نامه ها استفاده شد اما سهم استفاده از ابزار های آزمایشگاهی بیشتر بوده است. اختصاص بودجه کافی جهت تهیه تجهیزات لازم برای نمونه برداری و به روز رسانی آنها ضروری به نظر می رسد. نتایج این پژوهش در مجموع گویای رشد مثبتی در جذب دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی بهداشت حرفه ای نشان می دهد اما پراکندگی تعداد دانشجویان جذب شده، موضوعات انتخاب شده و محل انجام پروژه و در پی آن نمونه ها ابزار و روش آماری به کار برده شده نشان دهنده نیاز به مراجعی برای اعلام نیاز های پژوهشی به دانشگاه ها می باشد.