بررسی اسنادی وضعیت منابع و مصرف های آب کشاورزی در ایران: واکاوی وضعیت موجود، آسیب شناسی و راه های برون رفت از چالش ها

کشور ایران با میانگین بارش سالانه 254 میلی‌متر (بلندمدت) و 210 میلی‌متر (دوره خشکسالی)، میانگین سالانه تبخیر پتانسیل بیش از 2000 میلی‌متر و تسلط اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک بر 85% مساحت آن، در یکی از کم‌آب‌ترین منطقه های دنیا قرار گرفته است. این عامل ها موجب شده است که تولید بخش بزرگی از فراورده های کشاورزی در ایران وابسته به آب‌های سطحی و زیرزمینی باشد. در این مقاله، بر مبنای آمار و مستندهای گردآوری شده از مراجع معتبر، وضعیت کنونی منابع و مصرف آب در کشور بررسی شده است. افزون بر این، واکاوی از کفایت منابع آب کشاورزی در شرایط فعلی و آینده، جایگاه کشور از نظر منابع و مصرف آب در دنیا، آسیب‌شناسی و راه‌های برون‌رفت از وضع موجود ارایه شده ‌است. بررسی‌ پژوهش ها در سطح ملی نشان می‌دهد که با وجود افزایش راندمان و بهره‌وری آب آبیاری در مزرعه در سال‌های اخیر، به دلیل‌های مانند بی توجه بودن به‌ پتانسیل‌های اقلیمی و منابع آب و بی‌برنامه بودن توسعه زمین‌های کشاورزی برای تامین نیاز غذایی جمعیت در حال رشد کشور، شاهد برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی و نابودی آبخوان‌ها هستیم. در این مقاله، کاهش آب مصرفی کشاورزی همراه با افزایش بهره‌وری آن، اجرای طرح‌های تعادل‌بخشی آب زیرزمینی و دیگر منابع برای فراورده های کشاورزی به ‌عنوان راهکارهای پایه ای برون‌رفت از چالش‌های موجود پیشنهاد شده است.