واکاوی شر در دو زمینه الاهیات ارتدوکس و رمان برادران کارامازوف اثر فئودور داستایفسکی

مسئله شر ارتباط انسان با خدای قادر و عالم و خیرخواه محض را در عمل دچار تزلزل می کند و ارتباط انسان ها با یکدیگر را تحت الشعاع تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم خود قرار می دهد. هدف از انتخاب رمان به عنوان بخشی از پژوهش الاهیاتی، اتخاذ روش حصرگرایانه و روش میان رشته ای بود تا با رویکرد ادبیات بتوان ابعادی از معنا را در سطحی متفاوت دید. در این مقاله ماهیت، مصداق، و کارکرد شر، نسبت انسان با شر، نسبت شر و گناه اولیه، و مواجهه کلیسا با شر، با تکیه بر دیدگاه متالهان قدیم و جدید ارتدوکس از یک سو، و مفاهیم الاهیاتی متن رمان برادران کارامازوف فیودور داستایفسکی از سوی دیگر، بررسی شده است. برخلاف دیدگاه الاهیات کاتولیک و پروتستان، گناه اولیه در الاهیات ارتدوکس موضوعیت چندانی ندارد. اعتقاد داستایفسکی به پاک بودن کودکان از گناه اولیه نیز هم راستا با سنت ارتدوکس است، اما علی رغم مواضع متفاوت ارتدوکس ها، در رمان مذکور بخشایش همه گناهکاران مد نظر نویسنده است. همچنین، در الاهیات ارتدوکس از کارکردهای شر، معرفت نیک و بد است، اما در رمان مذکور این معرفت ارزشمند نیست. تاثیرپذیری داستایفسکی از الاهیات ارتدوکس در رمان برادران کارامازوف، و درهم آمیختگی، وابستگی و مکمل بودن شر و خیر از نتایج این پژوهش است.