ارزیابی عوامل موثر بر عملکرد و بهره وری اقتصادی پروژه های آبخیزداری با استفاده از مدل SWOT

امروزه پروژه های مختلف آبخیزداری در حوزه های آبخیز اجرا می شود، گاهی این پروژه ها با وجود مطالعه و هزینه بالا به دلایل مختلف ناکارآمد بوده، با شکست اقتصادی مواجه می شوند. در مطالعه حاضر، ابتدا پروژه های آبخیزداری انجام شده در حوضه پارسل A سد قشلاق سنندج معرفی شد. سپس، ارزیابی آن ها با تعیین عوامل داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. هدف استخراج مهمترین عوامل و ارایه راهبردهایی است که پروژه ها از نظر اقتصادی مفیدتر و از نظر عملکردی موثرتر باشند. بنابراین، ضمن تعیین نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدها با استفاده از پرسشگری از خبرگان، با کاربرد مدل تحلیلی SWOT و ماتریس کمی QSPM راهبردهای اجرایی-اقتصادی ارایه شدند. نتایج به دست آمده وزن بالای عوامل مدیریتی را نشان دادند. به طوری که بیشترین ارزش نهایی در عوامل خارجی را طرح های مطالعاتی ناکارآمد و عدم اختصاص بودجه برای تعمیر و نگهداری پروژه ها با امتیازهای 0.50 و 0.43 به خود اختصاص دادند. در عوامل داخلی بیشترین ارزش نهایی مربوط به تخریب و مدفون شدن سدها در اثر پایین بودن کیفیت ساخت با امتیاز 0.59 بود. بر اساس نتایج مدل SWOT، وضعیت راهبردی در ربع ST و WT قرار گرفته، از نوع محافظه کارانه و تدافعی است. یعنی راهبرد باید در جهت کاهش زیان ناشی از تهدیدها و نقاط ضعف با استفاده از نقاط قوت حوضه باشد. مطابق با این استراتژی راهبردها به وسیله متخصصین ارایه و با استفاده از ماتریس کمی QSPM اولویت بندی شدند. راهبرد اجرای پروژه ها در اراضی تحت مالکیت افراد و یا واگذاری حق تعمیر و نگهداری آن ها به مالکین با امتیاز نهایی 8.76 در اولویت اول قرار گرفت. نتایج پژوهش، نه تنها می تواند در راستای آگاهی از عوامل ضعف در پروژه ها کمک کند، بلکه می تواند در بهبود بازدهی اقتصادی پروژه ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.