امکان سنجی پایش حوزه آبخیز با کمک شهروندان آبخیزنشین، مطالعه موردی: آبخیز چهل چای استان گلستان

هدف از این پژوهش، امکان سنجی پایش متغیرهای بارش، دما و تراز آب رودخانه در حوزه آبخیز چهل چای با مشارکت شهروندان است. حوزه آبخیز چهل چای جزء حوضه های کوهستانی استان گلستان می باشد. این حوزه آبخیز به عنوان یکی از پرچالش ترین حوزه های آبخیز استان در کانون توجه مسیولان و مدیران استان قرار دارد. بدین منظور، با طراحی و ساخت ادوات ساده و ارزان قیمت، متغیرهای مذکور به وسیله افراد داوطلب (شش نفر شامل دو دانش آموز، سه شهروند زن و یک شهروند مرد) به مدت پنج ماه اندازه گیری شد. داده های ثبت شده، از طریق فرم های کاغذی و تلفن همراه (پیامک، شبکه اجتماعی واتساپ و تلگرام) به وسیله شهروندان به اشتراک گذاشته شد. برای ارزیابی و صحت سنجی داده ها، از آزمون های همبستگی، t جفتی و ضریب کاپا بین داده های برداشت شده به وسیله شهروندان و ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین داده های ثبت شده به وسیله شهروندان در مقایسه با ایستگاه ها تفاوت معنی داری ندارد. شهروند زن با مدرک تحصیلی لیسانس، بیشترین تعداد ثبت داده را داشته، داده های ثبت شده به وسیله ایشان همبستگی بالایی با ایستگاه های رسمی پایش متغیرهای دما و بارش داشته است و شهروند مرد متصدی اداره منابع طبیعی کمترین تعداد ثبت داده را داشته، پایین ترین همبستگی بین داده های ثبت شده به وسیله ایشان و داده های ایستگاه های رسمی وجود داشته است. در مجموع، عملکرد خوب شهروندان (به ویژه زنان) در پایش آبخیز امیدوارکننده بوده، می توان به کمک آنان داده های قابل اعتماد، به موقع و طولانی مدت جمع آوری کرد و کمبود داده به ویژه در مناطق کوهستانی دورافتاده را جبران کرد و فرایند تصمیم گیری و مدیریت آبخیزها را تسهیل کرد.