شگردهای اقتباس و اثرپذیری از آیات و احادیث در نفثه المصدور

ادیبان گاه با بهره گیری از آیات، تسلط کامل و هنرمندانه خود را در سخن آرایی جلوه گر ساخته و گاه با تصویرسازی های شاعرانه و قرینه پردازی های ماهرانه، با استشهاد به آیات، سخن را با عبارات و الفاظ متوازن و متساوی بر بستر سجع و ترصیع و موازنه نشانده اند و یا با واج آرایی، ارسال المثل، حسن تعلیل، استعاره، تشخیص و تضمین شاهکار آفریده اند و البته، شاهکار نفثه المصدور، اثر ممتاز محمد زیدری نسوی، نمونه مثال زدنی از این دست است؛ به ویژه که مولف، ضمن بهره گیری از محسنات لفظی آیات و احادیث و نیز سبک ادبی قرآن و آهنگ واژگان، استفاده مفهومی عمیقی از آیات قرآن و احادیث را وجه نظر داشته است. اقتباس و بهره مندی از آیات و احادیث از مهم ترین مختصات نثر فنی به شمار می آید و نفثه المصدور زیدری، از برجسته ترین کتب تاریخی- ادبی است که کاربرد آیات و احادیث در آن با توجه با ملازمت نویسندگان با سلاطین غزنوی و مغول و آگاهی از وقایع سیاسی و بیان هدف های ذوقی- انگیزشی و پنهان کاری های سیاسی آن ها در قالب شگردهای ادبی، یکی از ویژگی های مهم نثر این کتاب به شمار می رود. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا، روش ها و شیوه های متداول به کارگیری آیات و احادیث نفثه المصدور و نیز روش های ابداعی زیدری را در اقتباس از آیات و احادیث دنبال می کند. باید گفت که در بخش کاربرد لفظی آیات، شیوه های «تضمین آیه به عنوان دنباله کلام»، «که موصوله» و «ترکیب اضافی»، به عنوان توضیحی اضافه در متن گنجانده شده اند که نشان دهنده قدرت نویسنده در ترکیب کلام قرآن با سخن خود است. از نظر معنوی نیز در بیشتر موارد اقتباس از آیات و احادیث به صورت تتمیم و تکمیل و بدون واسطه معنایی آورده شده است.