گزارش ماموریت سفر دهلی به منظور: شرکت در کنفرانس «ایفلا» و مطالعات اجمالی راجع به نسخه های خطی اسلامی در هند

کوشش برای اطلاع از کتابخانه ها و نسخه های خطی در هندوستان در محیط خانه فرهنگ با هوای خفقان آور دهلی در جای کثیف و آلوده و تاریک بیتوته می کردیم و به علت عدم آشنایی با محیط این شهر و کتابخانه های آن نتوانستم در جهت این هدف گامی موثر بردارم، و از این جهت بسیار رنج می بردم که وسیله و راهنمایی در اختیار ندارم که اطلاعاتی هر چند غیر جامع درباره کتابخانه ها و نسخه های خطی اسلامی در هند، کسب کنم؛ اما از پی گیری این مطلب دست ننهادم و با محقق محترم و فاضل ارجمند جناب آقای دکتر خواجه پیری (حفظه الله تعالی) که در محل خانه فرهنگ سخت سرگرم تحقیق و مطالعه و حل و فصل امور هستند تماس برقرار شد، دیدم باید مطلوب خود را نزد این بزرگوار جستجو کنم. این شهر دارای کتابخانه های مهمی است که علامه امینی در سفرنامه خود آمار کتابخانه های هند و کتابخانه لکهنو را اعم از خطی و چاپی را بدین شرح یاد کرده است: کتابخانه ناصریه (حامد حسین): 30000 مجلد، با شمار زیادی از نسخ خطی؛ کتابخانه مدرسه الواعظین: 20000 مجلد، با مقداری از نسخه های خطی نفیس؛ کتابخانه سلطان المدارس: 5000 مجلد، با شماری از نسخه های خطی منحصربه فرد؛ کتابخانه ممتاز العلماء: 18000 مجلد، با تعداد بسیار زیادی نسخ خطی؛ کتابخانه فرنگی محل: 9000 مجلد، که 4000 مجلد آن خطی است؛ کتابخانه ندوه العلماء: 60000 مجلد، که 5500 مجلد آن نسخه خطی است؛ کتابخانه امیرالدوله: بیش از 110000 مجلد؛ افزون بر این در شهرهای دیگر هند کتابخانه هایی وجود دارد که حاوی نسخه های خطی فراوانی است؛ مثلا در خود دهلی در هفت کتابخانه عمومی، نسخه های خطی زیادی جای دارند که هر یک از آن ها کمابیش حدود پنجهزار نسخ خطی می باشند.