اثر فرونشست گرد و خاک برفتوسنتز، تبادل گازی و عملکرد نخل خرما رقم سایر

این تحقیق به منظور تعیین اثرات گرد و خاک و گرده افشانی بر فعالیت فتوسنتزی و عملکرد محصول رقم خرما (Phoenix dactylifera L.)  تجاری سایر در آزمایش مزرعه ای به انجام رسید. درختان بالغ برای غبارپاشی و اندازه گیری ها در شرایط شهرستان اهواز، ایران، طی فصل رشد سال 1395-1396 مورد استفاده قرار گرفتند. غبار با استفاده از یک دمنده روی درختان دمیده شد و تبادل گازی برگ توسط دستگاه تجزیه گاز فروسرخ بر برگ های دست نخورده مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از اعمال تیمارها، سرعت فتوسنتز، تعرق و هدایت روزنه ای اندازه گیری شد. نتایج آنالیز تبادل گازی برگ، اختلافات معنی داری را بین اثرات تیمارهای ترکیبی بر سرعت فتوسنتز (از 18/9 تا 64/0 میکرومول دی اکسید کربن بر متر مربع در ثانیه)، هدایت روزنه ای (از 9/39 تا 67/6 میلی مول بر مترمربع در ثانیه) و سرعت تعرق (از 78/2 تا 49/1 میلی مول آب بر متر مربع در ثانیه) را نشان داد. نحوه فرونشست ذرات غبار، تعداد روزنه ها در سطوح فوقانی و تحتانی برگچه ها و ظرفیت حمل غبار حداقل (MDCC) با استفاده از میکروسکوپ الکترونی (SEM) اندازه گیری شد. مطالعه روزنه ها با استفاده از SEM نشان داد که سطوح برگ نخل خرما تقریبا مواج هستند و روزنه ها در سطوح معقر و با ترتیب خطی در هر دو سطح پایین و بالای برگ قرار گرفته اند. هر چند اختلافات معنی داری بین تراکم روزنه ها در هر دو سطح زیرین (299 روزنه در میلی متر مربع) و روی برگ (300 روزنه در میلی متر مربع) وجود نداشت، محل برگچه ها روی برگ، تاثیر معنی داری بر MDCC نشان داد. برگچه های قاعده ای برگ، بیشترین (5/2 میلی گرم بر سانتی متر مربع) و برگچه های بالایی حداقل MDCC (7/1 میلی گرم بر سانتی متر مربع) را به ترتیب نشان دادند. علاوه بر این، مطالعات SEM علایمی از پوشش یا ورود ذرات گرد و خاک در روزنه ها را نشان داد که با احتمال گرفتگی و بستن روزنه ها منجر به کاهش معنی دار سرعت فتوسنتز گردید. درختان گرده افشانی شده، بیشترین عملکرد را نشان داد (17/59 کیلوگرم در درخت)  و کمترین عملکرد از درختان گرده افشانی نشده به دست آمد (9/1 کیلوگرم در درخت).