اثر تنش آبی بر ویژگی های جوانه زنی و گیاهچه ای تعدادی از ارقام گندم نان (Triticum aestivum)

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مقدمه

جوانه زنی از مهم ترین مراحل رشد گیاه است که دوام، استقرار و عملکرد نهایی گیاهان زراعی را تعیین می کند و در مناطقی که استقرار موفق گیاه در اثر وجود شرایط خشکی با مشکل مواجه می شود، اصلاح صفات جوانه زنی یکی از اهداف اصلاحی مهم بشمار می آید. مطالعه حاضر بمنظور تعیین تاثیر سطوح مختلف تنش اسمزی بر خصوصیات جوانه زنی و ارتباط این صفات با عملکرد تعدادی از ارقام گندم نان مورد کاشت در مناطق سردسیری طراحی و اجرا گردید.

مواد و روش ها: 

آزمایش جوانه زنی به روش کاغذ صافی مرطوب و ظروف پتری به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد که در آن فاکتور اول شامل 20 رقم گندم نان (ارقام دیم و ارقام آبی متحمل به تنش خشکی پایان فصل) و فاکتور دوم شامل 3 سطح تنش اسمزی (بدون تنش و تنش اسمزی 3- و 6- بار) بود. در این آزمایش، صفات طول غلاف ساقه چه (کولیوپتیل)، طول ساقه چه، وزن ساقه چه، طول ریشه چه، وزن ریشه چه، نسبت طول و وزن ریشه چه به ساقه چه، زاویه رشد ریشه های بذری و سرعت جوانه زنی و شاخص تنش جوانه زنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در آزمایش مقایسه عملکرد 20 رقم فوق در شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهایی مورد مقایسه قرار گرفتند.

یافته ها: 

نسبت طول و وزن ریشه چه به ساقه چه و وزن ساقه چه بیشترین حساسیت و تعداد ریشه چه کمترین حساسیت را به تنش اسمزی داشت. افزیش طول ریشه چه همزمان با کاهش وزن ریشه چه تحت تنش، نشان داد که در اثر تنش، ریشه ها طویل تر و باریک تر شده اند. در شرایط بدون تنش 11 ژنوتیپ شامل ژنوتیپ های هشترود، آذر 2، صایین، CD62-6، CD91-12، میهن، باران، حیدری، هما، کراس آذر 2 و زارع دارای طول غلاف ساقه چه بیشتری بودند. در تنش 3- بار نیز 11 ژنوتیپ دارای بیشترین طول غلاف ساقه چه بودند که بالاترین مقادیر به هشترود، حیدری و صایین اختصاص یافت. در تنش 6 بار، لاین های CD91-12 و CD62-6، هشترود، هما، پیشگام و زارع دارای بیشترین طول غلاف ساقه چه بودند. از لحاظ سرعت جوانه زنی در تنش 3- بار کراس آذر 2 دارای بیشترین سرعت و صایین، CD62-6، گاسکوژن و HD2985 در رتبه های بعدی قرار گرفتند. در تنش 6 بار کراس آذر 2 و HD2985 دارای بیشترین سرعت و گاسگوژن، CD62-6 و صایین در مقام بعدی قرار گرفتند. از لحاظ شاخص تنش جوانه زنی (GSI) در هر دو شرایط 3- و 6- بار ارقام صایین، کراس آذر 2، CD62-6 و HD2985 دارای برتری بودند. از لحاظ عملکرد دانه در شرایط بدون تنش ارقام آبی گاسگوژن، حیدری، پیشگام، اروم و زرینه دارای بیشترین عملکرد بوده و ارقام باران، HD2985، C-88-4، C-90-11 و کراس آذر 2 در مقام بعدی قرار گرفتند. در شرایط تنش دار ارقام باران، گاسگوژن، HD2985، کراس آذر 2، حیدری و زرینه دارای بهترین عمکرد بودند. بر اساس شاخص STI ارقام گاسکوژن، حیدری، لاین HD2985 و زرینه متحمل ترین ژنوتیپ ها به تنش خشکی بودند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های مورد مطالعه را در 3 خوشه گروه بندی کرد.

نتیجه گیری

اختلاف معنی دار در تمام صفات مورد بررسی در بین ژنوتیپ ها حاکی از وجود تنوع ژنتیکی کافی برای اعمال گزینش در صفات جوانه زنی است. ارقام صایین، زارع، پیشگام، صدرا، باران و میهن در مجموع دارای صفات جوانه زنی مطلوبی هستند. تحت تنش، از بین صفات گیاهچه ای زاویه ریشه و سرعت جوانه زنی قوی ترین روابط را با عملکرد دانه نشان داده و به عنوان معیار غیر مستقیم گزینش تحمل به خشکی در گندم پیشنهاد می شوند.

زبان:
فارسی
صفحات:
151 تا 170
لینک کوتاه:
magiran.com/p2267411 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!