خستگی چند بعدی در مددکاران اجتماعی شاغل ایرانی

خستگی احساس طاقت فرسایی از فرسودگی و کمبود انرژی است که انجام هرگونه فعالیت فیزیکی و شناختی را مختل می نماید. خستگی یک عامل بازدارنده در تمام کارها، درست انجام ندادن آنها و نهایتا کاهش دهنده بازده کاری است. در چهارچوب مراقبتهای رسمی ارایه خدمت به افراد آسیب دیده یا در معرض آسیب می تواند استرس زا باشد. تحقیقات زیادی نشان داده است که حرفه ای هایی که با افراد آسیب دیده کار می کنند اغلب نشانه هایی از پریشانی روانشناختی که نتیجه این تعاملات است را بروز می دهند. مددکاری اجتماعی نیز حرفه ایست کاملا مبتنی بر مراجع (مراجع محور) و مددکاران اجتماعی همواره درگیر شرایط پیچیده کاری بوده و هستند. به این ترتیب آنها بسیاری از مشکلات و مسایلی را که در کار خدمت رسانی به انسانها مشهود است را تجربه می کنند و در معرض خستگی ناشی از نوع کار و حرفه خود قرار دارند. در واقع ریشه کن کردن نابرابریها کار بسیار طاقت فرساست که مددکاران اجتماعی با آن مواجه هستند.

مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد که به بررسی خستگی چند بعدی در مددکاران اجتماعی شاغل در ایران پرداخته است. این مطالعه در بازه زمانی تیر ماه تا آبان ماه 1398 انجام گرفت. نمونه گیری به روش در دسترس و گوله برفی انجام شد و در کل 334 نفر مددکار اجتماعی شاغل در ایران در مطالعه شرکت نمودند. به منظور سنجش خستگی از پرسشنامه استاندارد MFI استفاده شد این پرسشنامه به صورت الکترونیکی تهیه و در اختیار مددکاران اجتماعی قرار گرفت. داده های به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 22 و با استفاده از روش های آمار توصیفی، آزمون های من ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد.

سن مشارکت کنندگان بین 21 تا 62 سال و میانگین و انحراف معیار آن82/23± 91/38 بود. تعداد 84 نفر (1/25 درصد) مرد و 250 نفر (9/74 درصد) زن بودند. میانگین و انحراف نمره کل9/4 ± 72/62 به دست آمد. خستگی ذهنی و کاهش انگیزه با میانگین 8/12 بالاترین میانگین را در میان ابعاد خستگی داشتند. 8/66 درصد مشارکت کنندگان مقدار خستگی خود را زیاد گزارش کرده اند. و 9/32 درصد خستگی متوسط و تنها 3/0 درصد فاقد خستگی شغلی بودند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که در حوزه های مختلف کاری مددکاران اجتماعی که ارایه دهنده خدمات اجتماعی هستند (شاغل در بهزیستی، انجمن های نیکوکاری و بیمارستان) میانگین نمره خستگی در آنها بالاتر از سایر حوزه های خدماتی بود. گروه سنی 62-56 میانگین خستگی بیشتری نسبت به سایر گروه های سنی را گزارش کردند. مددکاران اجتماعی که سابقه کاری 30 سال به بالا داشتند نیز خستگی شغلی بیشتری نسبت به سایر افراد گزارش نمودند.

به دلیل نوع و ماهیت کار مددکاری اجتماعی، اشتغال در حوزه های کاری مختلف میزان متفاوتی از خستگی را برای مددکاران اجتماعی رقم می زند. بنابراین خستگی ناشی از اشتغال در این حرفه گریز ناپذیر بوده و آموزش شیوه های خود مراقبتی و بوجود آوردن امکان تغییر و چرخش در حوزه های مختلف کار برای مددکاران اجتماعی می تواند عوارض خستگی ناشی از شغل را کاهش دهد. ایجاد معنا در زندگی حرفه ای و مرور دلایل گرایش به حرفه مددکاری اجتماعی از مواردی است که می تواند خستگی شغلی را کاهش دهد. پرورش فلسفه شخصی که راهنمای طرز فکر و عمل در حرفه مددکاری اجتماعی باشد نیز اثر گذار خواهد بود.