مطالعه و معرفی چند نمونه از کاشی های زرین فام موجود در مجموعه موزه ای موسسه ی فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (بدون رتبه معتبر)
چکیده:

کاشی یکی از عناصر تزیینی - کاربردی وابسته به معماری است که جز آن، گاه روایتی تصویری از جنبه های اعتقادی و جغرافیای پیرامون سازندگانش را نیز به دست می دهد. این نوع آثار در روندی تاریخی و چند هزارساله از شکل و طرحی بسیار ساده به اثری ارزشمند و فاخر تبدیل شدند. نمونه های زرین فام این صنعت هنری که در دوران اسلامی به ویژه در سده های میانه در آرایش نمای درونی و بیرونی آثار معماری موقعیت بسیار ممتازی یافتند، صورت اعتلای این ساخته ها به شمار می روند. در ارتباط با این آثار پژوهش های گوناگونی صورت گرفته است؛ اما در موزه ها و مجموعه های دولتی و غیر دولتی نمونه های ارزشمندی وجود دارد که تاکنون مطالعه و معرفی نشده اند. نمونه های موجود در مجموعه موزه ای موسسه ی فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، از جمله این آثار ناشناخته یا کمتر شناخته شده اند. از این روی، پژوهش حاضر با انتخاب شش نمونه از کاشی های این مجموعه موزه ای، تلاش کرده، با بهره گیری از رهیافت تاریخی آنها را مطالعه و معرفی نماید. چهار نمونه از کاشی ها شکل اختری/ کوکبی/ ستاره ای دارند و دو مورد از آنها کاشی خشتی به شمار می رود. نمونه های اختری دارای نواری متضمن کتیبه ای به خط نسخ اند؛ این کتیبه ها درواقع اشعاری از شعرای سده های نخستین و میانه ی دوران اسلامی ایران است. درونمایه ی اشعار، حکمی، اخلاقی، پند و اندرز و گاه حماسی است. نگاره ها در کوکب میانی و در زمینه ای متراکم از آرایه های گیاهی به رنگ، قهوه ای، کرم و مسی اجرا شده اند. صحنه های عاشقانه، رفتارهای تغزلی یک جفت پرنده و چرنده نر و ماده، در چشم اندازی از گلستان/ بوستان/ باغ ایرانی با بازنمایی تحرک نقوش، درونمایه ی آرایه های این کاشی هاست. سبک و شیوه ی اجرای آرایه ها، وجود کتیبه متضمن سال ساخت و اشعار کتیبه ها، تعلق آنها را به سده های هفتم و هشتم هجری نشان می دهد. همچنین سبک و شیوه های پرداخت آرایه ها و صورت نگاره ها در بیشتر نمونه ها قابل مقایسه با نمونه هایی است که در شهرهای کاشان تولید شدند. برخی نیز با نمونه های سلطان آباد قابل مقایسه اند. نمونه کاشی های خشتی هردو به یک نوار کتیبه ای تعلق دارند که احتمالا محیط محراب یک بنای مذهبی را فرا گرفته بودند. کتیبه خط ثلث آنها متضمن کلماتی از آیات سوره مبارکه «شرح» است. شیوه ی پرداخت این نمونه ها نیز با تولیدات سبک کاشان قابل مقایسه است و احتمالا به اواخر سده ی هشتم هجری تا اوایل سده ی دهم هجری تعلق دارند.

زبان:
فارسی
صفحات:
15 تا 30
لینک کوتاه:
magiran.com/p2270016 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!