برآورد ارزش سایه ای و هزینه های جانبی شوری آب زیرزمینی در بخش کشاورزی

رشد بهره برداری از منابع آبی جهت تامین مصارف کشاورزی منجر به برداشت بی رویه از آبخوان ها و کاهش سطح آب زیرزمینی کشور شده است. این مسئله با انتشار پساب های آلاینده در محیط زیست باعث افزایش شوری  شده و قدرت تولیدی مزارع کشاورزی را با تهدید جدی روبرو ساخته است. از این رو اندازه گیری هزینه های آلودگی ناشی از تولید محصولات مختلف و تعیین ارزش سایه ای آلاینده ها بسیار حایز اهمیت است. برای این منظور در پژوهش حاضر با استفاده از آمارهای بخش کشاورزی در استان های مختلف در دوره زمانی 1394-1379 به محاسبه ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی ایران پرداخته شده است.

در این راستا ابتدا تابع فاصله ستانده جهت دار در فرم تبعی درجه دوم تصریح شد و با رویکرد برنامه ریزی ریاضی برآورد شد. در ادامه میزان ناکارایی تکنیکی زیست محیطی استان ها در فعالیت کشاورزی ارزیابی شده و نهایتا ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی برآورد شد.

نتایج نشان می دهد که استان های کشور از لحاظ میزان ناکارایی تکنیکی شرایط متفاوتی دارند. متوسط ارزش تابع فاصله ستانده جهت دار ایران برابر با 228/0 می باشد. همچنین میانگین ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی ایران برابر با 278/0 میلیارد ریال به ازای هر میکروزیمنس بر سانتی متر است.

پیشنهاد می شود که سیاست های دولت برای کنترل شوری آب زیرزمینی با توجه به ویژگی های هر منطقه تدوین و اجرا شود و اولویت با استان هایی باشد که قیمت سایه ای در آن ها کمتر است.