اثر آرسنیک وکود زیستی فسفاته بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی توده بومی نعنا سبز (.Mentha spicata L)

امروزه آلودگی خاک به عناصر سنگین یکی از مهم ترین تنش های محیطی در اکوسیستم های زراعی و باغی محسوب می شود. نعنا سبز به عنوان یک سبزی و گیاه دارویی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در سبد غذایی افراد جامعه قرار دارد. کشت این گیاه در زمین های آلوده به فلزات سنگین و یا در مزارع سبزی با آب های نامتعارف، فاضلاب ها و پساب کارخانه ها و واحدهای صنعتی، نه تنها موجب افزایش تجمع عناصر سنگین و به ویژه آرسنیک در گیاه می شود بلکه روی خصوصیات رشدی گیاهان وسلامتی افراد مصرف کننده تاثیر دارد. بر این اساس تحقیق حاضر برای ارزیابی تاثیر کود زیستی فسفاته در کاهش سمیت فلز سنگین آرسنیک بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه نعنا سبز انجام شد.

در این پژوهش، تاثیر کود زیستی فسفاته در افزایش تحمل به تنش آرسنیک در نعناع سبز، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شش تکرار در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشگاه گیلان ارزیابی شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف آرسنیک (صفر، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و کود زیستی فسفاته (صفر و نیم میلی گرم از کود زیستی فسفاته) بود. داده برداری از گیاهان حدود دو ماه بعد از کاشت صورت گرفت و خصوصیات مورفولوژی گیاه (تعداد برگ، تعداد ساقه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، وزن خشک ساقه و سطح برگ اندازه گیری شد. ویژگی های بیوشیمیایی از جمله محتوای کلروفیل و کاروتنوییدهای برگ، کربوهیدرات، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و پرولین اندازه گیری شد.

نتایج نشان داد که با افزایش غلظت آرسنیک از صفر تا 100 میلی گرم در کیلوگرم، مقدار وزن خشک ریشه، وزن تر گیاه، تعداد برگ، میزان کاروتنویید به ترتیب به 65/2 (گرم)، 8/2 (گرم)، 88/4 (عدد)، 05/2 (میلی گرم بر گرم وزن تر) واحد کاهش یافت. کاربرد کود زیستی فسفاته نیز باعث افزایش محتوای رطوبت نسبی، وزن تر گیاه، میزان کاروتنویید برگ شد. مقایسه میانگین اثر متقابل کود زیستی فسفاته × آرسنیک نشان داد که کمترین ارتفاع گیاه، وزن خشک گیاه و سطح برگ مربوط به سطح 100 میلی گرم در کیلوگرم آرسنیک و بدون کاربرد کود زیستی به ترتیب 28/11 (سانتی متر)، 28/8 (گرم)، 052/12 (سانتی متر مربع) بود.

کاربرد کود زیستی فسفاته در مقایسه با شاهد (گیاهانی که در آنها کود استفاده نشده است)، در سطوح مختلف آرسنیک، میزان پرولین، پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز، کربوهیدرات، کلروفیل کل، کلروفیل a ,b را افزایش و مقدار آرسنیک ریشه و شاخه را کاهش داد. نتایج نشان داد که کود زیستی فسفاته توانسته است تا حدودی باعث بهبود رشد و افزایش مقاومت گیاهان نعنا سبز نسبت به تنش آرسنیک گردد.