بررسی کارایی برخی علف کش های جدید در کنترل سوروف (Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv) در ژنوتیپ های مختلف برنج

سوروف مهم ترین و فراوانترین علف هرز مزارع برنج در ایران است و مبارزه شیمیایی (مصرف بوتاکلر) نقش اصلی در مدیریت آن ایفا می کند. مصرف بوتاکلر در اغلب کشورهای برنج خیز به دلیل مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی محدود یا ممنوع بوده و در ایران نیز تولید و تجارت آن در آینده نزدیک غیرمجاز خواهد بود. امروزه به دلیل مخاطرات ناشی از کاربرد گسترده علف کش ها مدیریت تلفیقی علف های هرز با بهره گیری از ارقام با توانایی رقابتی بیشتر در برابر علف های هرز جهت کاهش وابستگی به علف کش ها مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این پژوهش با هدف مطالعه ی کارایی برخی علف کش های جدید جهت معرفی به عنوان جایگزین بوتاکلر برای کنترل سوروف و نیز بررسی تاثیر رقم برنج بر کارایی علف کش ها اجرا شد.

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل ژنوتیپ های برنج (هاشمی، خزر و لاین 203) و نوع علف کش (دز توصیه شده علف کش های بوتاکلر، کلومازون، پندیمتالین و فلوستوسولفورون) بود. همچنین تیمارهای آزمایشی شامل کرت های شاهد وجین دستی و شاهد عدم کنترل علف های هرز بود.

زیست توده سوروف و عملکرد شلتوک تحت تاثیر ژنوتیپ برنج، نوع علف کش و برهم کنش بین آنها قرار گرفت. زیست توده سوروف در تیمار شاهد با علف هرز در ارقام خزر، هاشمی و لاین 203 به ترتیب 334، 246 و 7/212گرم در مترمربع بود که در ارقام خزر و هاشمی به ترتیب 57 و 16 درصد بیشتر از لاین جدید 203 بود و بیانگر توانایی متفاوت ارقام در بازدارندگی از رشد سوروف است. کاهش عملکرد شلتوک در تیمار شاهد علف هرز در ارقام خزر، هاشمی و لاین 203 به ترتیب 63، 74 و 87 درصد در مقایسه با شاهد وجین دستی بود. کاهش بیشتر عملکرد لاین 203 علی رغم بازدارندگی بیشتر برروی سوروف به دلیل دیررس بودن این رقم و دوره رقابت طولانی تر با سوروف است. هم چنین زیست توده سوروف در تیمارهای مربوط به علف کش جدید پندیمتالین مشابه یا کمتر از مقدار آن در کرت های تیمار شده با علف کش بوتاکلر، فلوستوسولفورون و کلومازون بود. عملکرد شلتوک در کلیه ژنوتیپ های برنج در کرت های تیمار شده با علف کش پندیمتالین از لحاظ آماری فاقد اختلاف با مقدار آن در کرت های تیمار شده با بوتاکلر و تیمار شاهد وجین دستی بود. کارایی خوب پندیمتالین در کنترل سوروف و عملکرد شلتوک مشابه بوتاکلر و وجین دستی، بیانگر پتانسیل این علف کش جهت جایگزینی علف کش در دست حذف از لیست سموم مجاز، بوتاکلر است. هم چنین عملکرد شلتوک لاین 203 در تیمار کلومازون و فلوستوسولفورن از لحاظ آماری مشابه با شاهد وجین دستی بود، در حالی که عملکرد شلتوک ارقام هاشمی و خزر در تیمار با دو علف کش جدید فوق به طور معنی داری کمتر از شاهد وجین دستی بود، که این نتیجه نیز بیانگر برتری رقابتی لاین 203 نسبت به ارقام هاشمی و خزر در کنترل سوروف در شرایط مزرعه ای است.

در یک دهه ی اخیر بیش از 95 درصد شالیزارهای شمال کشور با علف کش بوتاکلر جهت کنترل شیمیایی سوروف تیمار شده اند. در سال های اخیر نگرانی ها از تاثیر سوء بوتاکلر بر سلامت جامعه و محیط زیست افزایش یافته و این علف کش از لیست سموم مجاز کشور در آینده نزدیک حذف خواهد شد. باتوجه به کارایی خوب پندیمتالین در کنترل سوروف و عملکرد بالای شلتوک در کرت های تیمار شده با این علف کش می توان پندیمتالین را به عنوان جایگزین بوتاکلر جهت کنترل سوروف در مزارع برنج ایران معرفی نمود، اگرچه بهره گیری از ارقام جدید رقابتگر نیز به موفقیت در این خصوص کمک خواهند نمود.