مبانی دینی پاسخگویی در قرآن کریم: راهبردی برای سیستمهای اجتماعی عقلانی

این پژوهش با هدف تبیین مفهوم پاسخگویی از طریق غور و بررسی در مبانی نظری و آیات قرآن کریم و روایات دینی مرتبط و با بهره گیری از فرایند چرخه ای تحلیل کیفی انجام شده است. بخش اول پژوهش نشان دهنده فراگیر بودن مفهوم پاسخگویی در قلمروهای مختلف زمانی، مکانی و موضوعی است؛ از پاسخگویی در برابر خداوند تا پاسخگویی به مردم. در بخش دوم از طریق مطالعه آیات قرآنی و تدبر بر روی آنها با بهره گیری از فهرست موضوعی تفاسیر نور و نمونه و با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی فرایند چرخه ای تحلیل، 59 مفهوم فراگیر احصاء و سپس این مفاهیم در ذیل 20 مفهوم محوری دسته بندی و در نهایت 9 مفهوم سازماندهی شده مشتمل بر حق گرایی، باطل گریزی، اطاعت الهی، عدم تکبر، ایمان، عمل صالح، تقوا، موازین الهی و وعده الهی به عنوان مبانی پاسخگویی در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری به منظور ترویج و توسعه آموزه های قرآنی حکمرانی اسلامی در سیستم های اجتماعی عقلانی پیشنهاد شده است.