برچسب زنی نمای مسکن طبق وضعیت اجتماعی- اقتصادی ساکنین؛ دیدگاه متخصصان، مورد مطالعاتی: منطقه چهار شهرداری شهر تهران

نمای مسکن از طریق نظام پیچیده ای از«نشانه»ها، ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنین خویش را نشان داده و تصویری کلیشه ای در ذهن مخاطبان شکل می دهد. از طرفی، جمعیت هایی که وضعیت اجتماعی- اقتصادی نسبی پایین تری دارند، به طور مداوم برچسب زده شده و متمایز می شوند که نابرابری در جامعه را تشدید می کند. از آنجا که ارزیابی بیرونی یک خانه با ویژگی های عینی آن در ارتباط است، هدف پژوهش یافتن ارتباط بین عوامل طراحی نمای مسکونی و استیگما1 است که می تواند ادراکات مخاطب را درباره یک منطقه یا ساختمان تغییر دهد. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی نماهای مسکونی منطقه چهار تهران با استفاده از روش تحقیق ترکیبی2 پرداخته است. جامعه مورد مطالعه متخصصین رشته معماری بوده که با نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. ابتدا با روش اسنادی مفاهیم مرتبط با ادراک محیط، نشانه شناسی و پدیده استیگما بررسی و چارچوب مفهومی پژوهش تدوین شد. سپس پرسشنامه ای حاوی عوامل عینی نمای مسکونی جهت رتبه بندی تاثیرشان بر ادراک طبقه ساکنین در اختیار 22 متخصص قرار گرفت. در مرحله بعد با روش توصیفی، 40 تصویر نمای مسکونی توسط متخصصین، مورد قضاوت قرارگرفت. تحلیل عامل اکتشافی داده ها، چهار عامل موثر در شان ادراک شده از نمای مسکن را به دست داد که شامل مصالح و طراحی (جزییات) نما، بازشو و الحاقات نما، بالکن و تناسبات نما، سبزینگی و ابعاد نما است. تصاویر نیز طبق نمره متخصصین، واکاوی شد. در نهایت با تحلیل هر دو آزمون (تصویری و پرسشنامه)، راهکارهایی جهت کاهش استیگمای نمای مسکن گروه ضعیف تر ارایه شد.