کاوشی پدیدارشناسانه بر تعیین مهارت های اساسی برنامه درسی کار و فناوری

پیشینه و اهداف:

 امروزه آموزش حرفه ای یا شغلی، آن قسمت از برنامه مدرسه است که بیشتر به آماده کردن دانش آموزان برای زندگی و اشتغال در جامعه مربوط می شود. این آموزش می تواند قسمت اصلی برنامه درسی با بخشی از دوره فارغ التحصیلی و یا قسمتی از سایر دروس باشد. این نوع آموزش می بایست جزء لاینفک تمامی مراحل تعلیم و تربیت بوده و از طریق یک برنامه سازمان یافته و درجه بندی شده ارایه بشود. در این راستا دسته بندی های عمده ای از کار که به طور خاص بر آن ها تاکید می شوند عبارت اند از: کار مربوط به نیازهای فردی، کار در خانه، کار در کلاس، مدرسه و فعالیت های خارج از مدرسه و یکپارچه شده بازندگی مدرسه، کار به عنوآن یک تجربه یادگیری، کار در جامعه با تمرکز بر خدمات نوع پرستی و فداکارانه، و کارهای مربوط به رشد حرفه ای، تولید، سودمندی اجتماعی و کشف فرصت ها و راه های مراقبت.  علاوه بر مهارت های کسب وکار، در دنیای مدرن امروزی دسترسی به اطلاعات ودانش و کسب بینش و نگرش در این زمینه، امری مهم قلمداد می شود لذا مهارت کسب دانش و اطلاعات معتبر و موثق می تواند عاملی در جهت رشد و بالندگی جوامع باشد. و هر طرح، ابتکار، ابزار و وسیله ای که تعامل میان مربی و متربی را در جهت کسب شایستگی ها در کانون توجه داشته باشد مصداق فناوری آموزشی است. هدف پژوهش حاضر تعیین مهارت های اساسی برنامه درسی کار و فناوری دوره اول متوسطه است.

این تحقیق به شکل کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسانه صورت گرفته است. جامعه پژوهش، شامل معلمان سرگروه درس کار و فناوری بود که برای نمونه گیری آن از روش هدفمند از نوع معیاری استفاده شد و با مصاحبه عمیق با 13 نفر از شرکت کنندگان در پژوهش مصاحبه ها تا حد اشباع انجام شد. سپس برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و گزینشی) استفاده شد.

یافته ها نشان داد که مهارت های اساسی برنامه درسی کار و فناوری دوره اول متوسطه مستلزم یک سری مقوله ها در بخش های: ادراکی (11 زیر مقوله)، ارتباطی (5 زیر مقوله)، اخلاقی (5 زیر مقوله)، فنی (6 زیرمقوله) و فناورانه (3 زیرمقوله) است.

امروزه بدیهی است آموزش و یادگیری دانش آموزان در حوزه کار و فناوری تنها به مدرسه و دوران تحصیل در مقطع متوسطه خلاصه نمی شود، بلکه نیاز است که دانش آموزان در کل زندگی از آموزش های رسمی گرفته تا غیررسمی نسبت به یادگیری مادام العمر تمایل داشته باشند. دراین بین یکی از ابزارهای مهم یادگیری مادام العمر که منجر به رشد و پیشرفت دانش آموزان می شود، کسب مهارت سواد اطلاعاتی و فناوانه است، بدین صورت که سواد از اطلاعاتی برای دانش آموزان باعث افزایش توانایی دانش آموزان در تشخیص نیاز به اطلاعات، تشخیص ناقص بودن اطلاعات، توانایی دسترسی و کشف اطلاعات، توانایی ارزیابی اطلاعات و انتخاب اطلاعات معتبر می شود. سواد فناورانه نیز باعث افزایش نوآوری دانش آموزان در عمل و نیز توانایی استفاده، مدیریت، ارزیابی و درک فناوری و به دنبال آن یادگیری مادام العمر می شود. به طورکلی صرف نظر از این که آیا دانش آموز، مقطع متوسطه را با موفقیت پشت سر می گذراند یا نه، آموختن مهارت های اساسی می تواند او را برای آینده آماده کند. آموختن مهارت های اساسی کار و فناوری باید به گونه ای باشد که دانش آموز پس از گذراندن مقطع متوسطه یا به طورکلی پس از رفتن از مدرسه به توانایی ها و مهارت ها و تجارب و آمال و آرزوهایی مجهز شود که منجر به موفقیت در زندگی شود. بر این اساس ضروری است که برنامه درسی کار و فناوری دوره اول متوسطه با توجه به مهارت های اساسی استخراج شده در این پژوهش موردبازنگری قرار گیرد.