تحلیل زمانی و مکانی خشک سالی با استفاده از شاخص های خشک سالی و گشتاورهای خطی در حوضه بویین اصفهان

بهره برداری فزاینده از ذخایر آب زیرزمینی و در نتیجه افت سطح ایستابی و کاهش این ذخایر، مدیریت جامع منابع آب زیرزمینی و سطحی را به طور جدی مورد توجه مسیولان و برنامه ریزان قرار داده است. به نحوی که ارزیابی و مدیریت منابع آب به عنوان یکی از عوامل کلیدی توسعه جامع محسوب می شود. در این پژوهش، آبخوان بویین استان اصفهان در حوزه آبخیز باتلاق گاوخونی مورد بررسی قرار می گیرد. شاخص استاندارد بارش (SPI)، شاخص خشکسالی هواشناسی (RDI) و شاخص استاندارد آب زیرزمینی (GRI) در پایه های زمانی سه، شش، 12، 24 و 48 ماهه و شاخص سطح زیرکشت (CLI) در مقیاس سالانه محاسبه شدند. نتایج نشان داد، بیشترین همبستگی شاخص بارش استاندارد با شاخص آب زیرزمینی استاندارد در پایه های زمانی 18 و 24 ماهه واقع شده، بین این دو خشکسالی تاخیر فاز زمانی 1.5 تا دو ساله وجود دارد. برخلاف نتایج برخی منابع، همیشه با افزایش پایه زمانی، همبستگی بین شاخص خشکسالی هواشناسی و خشکسالی آب زیرزمینی افزایش پیدا نمی کند. بررسی هم زمان شاخص های خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی و شاخص سطح زیرکشت بیانگر فاصله زیاد شاخص آب زیرزمینی استاندارد با دو شاخص دیگر در سال های 1383 تا 1387 است که می تواند به دلیل مدیریت نامناسب حاکم بر منطقه باشد. در سال های اخیر این سه شاخص به هم نزدیک شده اند که دلیل اصلی آن اعمال مدیریت بیشتر بر مصرف آب به وسیله سازمان های ذی ربط بوده است. برای تعیین مناطق همگن خشکسالی، حالت های مختلف ترکیب مقیاس های زمانی و مکانی با ایجاد 39 سناریو مختلف و انجام 390 هزار بار شبیه سازی بررسی شد. در 90 درصد موارد هیچیک از معیارهای همگنی اقناع نشدند که نشان می دهد، تکنیک گشتاورهای خطی روش مناسبی برای تعیین مناطق همگن خشکسالی آب زیرزمینی نیست که دلیل آن می تواند غیرتصادفی بودن داده ها باشد. در نتیجه، زمانی می توان از نتایج تکنیک گشتاور خطی به خوبی بهره برد که ماهیت داده ها تصادفی باشند.