ارزیابی تخریب اراضی با استفاده از شاخص کارایی مصرف آب و خشکسالی (مطالعه موردی: استان فارس)

در این مطالعه برای بررسی تخریب اراضی در استان فارس از تاثیر شاخص خشکسالی SPI بر شاخص کارایی مصرف آب (WUE) استفاده گردید. برای محاسبه WUE از محصولات تولید ناخالص اولیه (GPP) و تبخیر و تعرق (ET) حاصل از سنجنده مودیس استفاده شد و از داده های بارندگی ایستگاه های هواشناسی، شاخص خشکسالی SPI محاسبه گردید. سپس روند تغییرات شاخص GPP، ET، WUE و SPI در بازه زمانی 2017-2001 با استفاده از رگرسیون خطی محاسبه و به دنبال آن، از عکس العمل شاخص WUE به خشکسالی، تخریب اراضی و بیابان زایی در کاربری های مختلف، با استفاده از آنالیز همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص های ET، GPP، WUE و خشکسالی در این بازه زمانی 17 ساله به ترتیب 25/75 ،9/29، 51/78 و 23/67 درصد افزایش یافته اند. بررسی تاثیر خشکسالی بر WUE در کاربری های اراضی کشاورزی و گراسلند نشان داد که رابطه مثبت بین این دو شاخص به ترتیب در 9/75 و 87 درصد از این کاربری ها دیده می شود که از این مقادیر به ترتیب 7/4 و 6/7 درصد رابطه معنی داری را نشان می دهد، این درحالی است که در مابقی مساحت این کاربری ها این اثرگذاری منفی می باشد. اثرپذیری WUE از خشکسالی در بوته زار نشان دهنده رابطه مثبت در 9/40 درصد از مساحت این کاربری است که تنها 9/0 درصد آن، رابطه معنی دار است. رابطه منفی این کاربری در حدود 1/59 درصد از مساحت آن دیده شد، که از این مقدار تنها 6/1 درصد معنی دار می باشد. بررسی این رابطه در کاربری ساوانا نشان داد که 75 درصد از این کاربری رابطه منفی با خشکسالی داشته و مساحت باقی مانده رابطه مثبت با خشکسالی نشان داده است. شرایط اقلیمی خاص اکوسیستم های خشک و نیمه خشک باعث واکنش سریع تولید گیاهان به خشکسالی می شوند. بنابراین با بررسی و تجزیه و تحلیل واکنش تولید گیاهان به خشکسالی در این اکوسیستم ها، می توان تخریب اراضی و بیابان زایی را به خوبی مورد بررسی قرار داد.