بررسی تطبیقی دیدگاه های عبدالله العروی و محمد عابد الجابری در تحلیل سنت و مدرنیته

مسئله سنت و مدرنیته یکی از مهمترین مباحث اندیشه ای در دوران معاصر است، که از اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20م. اندیشمندان و اصلاح گرایان بسیاری را از گرایش های مختلف در جهان اسلام-عرب به خود مشغول کرده است و در قالب نگرش، موضوع و روش، تا به امروز ادامه دارد. از میان این متفکران می توان به عبدالله العروی و محمد عابد الجابری به عنوان دو متفکر حوزه غرب جهان اسلام اشاره کرد. آثار آنها در زمینه تجزیه، تحلیل و تبیین مسایل و رخدادهای جهان عرب به ویژه پس از شکست 1967م. جایگاه بسیار بالایی دارد؛ آنها توانستند طرح واره های مهمی را از واقعیت تاریخی، دلایل عقب ماندگی ها، موانع مدرنیزاسیون و چشم انداز آینده جهان عرب ارایه دهند. عبدالله العروی و محمد عابد الجابری با تکیه بر رویکردها و مفاهیم مختلف، درصدد بنیان یک فرهنگ مدرن همراه با شناخت و درک عقلانی در جهان عرب، چارچوب بندی و تعیین نقطه شروع و صحیح برای دستیابی به مدرنیته با توجه به مقتضیات زمان بودند. طرح های عبدالله العروی و محمد عابد الجابری در امتداد یکدیگر است؛ العروی معتقد به گسست پذیری از سنت و استراتژی نوگرایی از بیرون و عابد الجابری، گسست ناپذیری از سنت و استراتژی نوسازی از درون را مطرح می کند. همچنین العروی در سه گام سنت و مدرنیته را بررسی کرده است: نقد ایدیولوژی های معاصر عرب، تاریخ گرایی بمثابه راه حل و تلفیق رویکرد عینی گرایی مارکسیستی و رویکرد لیبرالستی به منزله راه حل بحران. محمد عابد الجابری نیز در خوانش سنت، یک روش سه بعدی مبتنی بر سه مرحله را طرح کرده است: روش ساختارگرایی، تحلیل تاریخی و ساخت گشایی گزاره های ایدیولوژیکی از عناصر معرفتی. این مقاله با رویکردی تطبیقی-تحلیلی به بررسی مسئله سنت و مدرنیته در اندیشه عبدالله العروی و محمد عابد الجابری می پردازد و به پرسش های مختلفی پاسخ می دهد؛ تعریف سنت و مدرنیته در منظومه فکری العروی و الجابری چیست؟ طرح های فکری العروی و الجابری در تجزیه و تحلیل سنت و مدرنیته چیست؟