اولویت بندی پتانسیل سیل خیزی در حوضه های آبخیز فاقد آمار با کاربرد روش AHP-VIKOR (مطالعه موردی: حوضه آبخیز حاجی بختیار، استان ایلام)

هدف از این پژوهش، اولویت بندی پتانسیل سیل خیزی زیرحوضه ها به روش تصمیم گیری چند شاخصه ی AHP-VIKOR در حوضه آبخیز حاجی بختیار در استان ایلام است که با وجود بروز سیل های مکرر، فاقد هرگونه ایستگاه هواشناسی و هیدرومتری است. در این مطالعه ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی و نظرات خبرگان، شاخص های موثر بر پتانسیل سیل خیزی استخراج، سپس به روش مقایسه ی زوجی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزن دهی و اولویت بندی شد. نتایج حاصل از اوزان نهایی شاخص ها نشان داد که شاخص مساحت با وزن 440/0، بیشترین تاثیر و شاخص شیب متوسط با وزن 096/0، کمترین تاثیر را در سیل خیزی دارد. در مرحله ی بعد به منظور اولویت بندی زیرحوضه ها به روش ویکور، حوضه آبخیز حاجی بختیار به 19 زیرحوضه تقسیم شد که 4 زیرحوضه به دلیل مستقل نبودن در این روش لحاظ نشد. سپس بر اساس شاخص ویکور، نقشه ی اولویت بندی زیرحوضه ها مبتنی بر شاخص های مساحت، شیب متوسط، شماره منحنی و شدت بارش در دو دوره بازگشت 25 و 50 ساله تهیه شد. نتایج این اولویت بندی نشان داد که در هر دو دوره ی بازگشت، زیر حوضه ی H12-2 با داشتن بزرگ ترین شاخص ویکور (994/0)، سیل خیزترین زیرحوضه و زیرحوضه ی H9 با داشتن کوچک ترین شاخص ویکور (032/0)، مطلوب ترین زیرحوضه بود و کمترین میزان سیل خیزی را داشت. در نهایت، زیرحوضه ها بر اساس شاخص ویکور در 4 طبقه ی سیل خیزی و در دو دوره بازگشت دسته بندی شد؛ به طوری که 31 درصد از مساحت منطقه در پتانسیل سیل خیزی متوسط، 53 درصد در پتانسیل سیل خیزی زیاد و 16 درصد در پتانسیل سیل خیزی خیلی زیاد واقع شده است. بنابراین، نتایج حاکی از حضور طبقات مختلف پتانسیل سیل خیزی در حوضه آبخیز مورد مطالعه است که به اقدامات مختلف سازه ای، بیولوژیکی و مدیریتی در این حوضه نیازمند می باشد.