تاثیر روش های مختلف خشک کردن بر بازده استخراج، ترکیبات شیمیایی، محتوای فنولی و فلاونوئیدی کل و فعالیت ضد اکسایشی اسانس اندام هوایی گیاه چویر (Ferulago angulata Boiss)

خشک کردن یکی از متداول ترین و موثرترین تکنیک های حفظ ویژگی های کمی و کیفی گیاهان دارویی در مرحله پس از برداشت است. لذا در این پژوهش، اثر روش های مختلف خشک کردن شامل خشک کردن سایه ای، هوای داغ و انجمادی بر بازده استخراج، ترکیبات شیمیایی، محتوای فنولی و فلاونوییدی کل و فعالیت ضد اکسایشی اسانس اندام هوایی چویر بررسی شد. نتایج نشان داد که نوع روش خشک کردن تاثیر چشمگیری بر ویژگی های مورد مطالعه دارد. کمترین (v/w%89/0) و بیشترین میزان بازده استخراج اسانس (v/w%51/2) به ترتیب برای اندام هوایی چویر خشک شده به روش سایه و انجمادی به دست آمد. ترکیبات شیمیایی شناسایی شده توسط کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی در مجموع %97/96-74/74 اسانس را تشکیل می دهند. سیکلوفنچن (%02/15-65/21)، ترانس- ß-اوسیمن (%90/14-10/20)، O-سیمن (%48/4-88/8)، برنیل استات (%57/4-94/7)، ß-میرسن (%84/2-75/3)، γ-ترپنین (%77/2-61/4)، ترانس-وربنول (%15/2-29/3)، لیمونین (%15/2-92/2)، ß-پینن (%55/1-58/2) و جرماکارا-دی (%38/1-46/3) عمده ترکیبات شیمیایی شناسایی شده در اسانس اندام هوایی چویر خشک شده به روش های سایه ، هوای داغ و انجمادی بودند. خشک کردن انجمادی، سبب حفظ حداکثری ترکیبات شیمیایی و افزایش دما در روش هوای داغ موجب کاهش مقادیر ترکیبات شیمیایی اسانس می شود. محتوای ترکیبات فنولی کل اسانس اندام هوایی چویر خشک شده به روش انجمادی (mg GAE/g 23/0±188)، هوای داغ ºC 40 (mg GAE/g 31/0±185)، هوای داغ ºC 60 (mg GAE/g26/0±56/169) و سایه (mg GAE/g19/0±03/167) به دست آمد که تقریبا بیش از دو برابر ترکیبات فلاونوییدی کل بود. بالاترین میزان مهارکنندگی رادیکال های آزاد DPPH و ABTS بر اساس IC50 مربوط به اسانس نمونه خشک شده به روش انجمادی و به ترتیب برابر باmg/mL  25/0±614/5 و mg/mL62/0±368/3 بود. به علاوه قدرت احیاء کنندگی فریک اسانس اندام هوایی چویر خشک شده به روش انجمادی در محدوده mM FeSO4.7H2O 923/5-074/11 به دست آمد. در نهایت می توان نتیجه گرفت که روش خشک کردن انجمادی می تواند روشی مناسب برای خشک کردن اندام هوایی چویر باشد.