بررسی رابطه بین خشک سالی و روند فراوانی طوفان های گرد و غبار در غرب و جنوب غرب کشور

امروزه وقوع طوفان های گرد و غبار علاوه بر تاثیر مستقیم بر زندگی مردم، بر بخش کشاورزی اعم از زراعت، باغبانی، منابع طبیعی و محیط زیست، اثرات نامطلوبی بر جای گذاشته است. در این پژوهش برای بررسی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با طوفان های گرد و غباری (FDSD) و میزان ارتباط آن با شاخص بارش استانداردشده SPI، از داده های ساعتی و روزانه گرد و غبار و داده های بارندگی ماهانه 21 ایستگاه سینوپتیک منتخب در غرب و جنوب غرب کشور با طول دوره آماری 25 ساله (2014-1990) در مقیاس فصلی استفاده شد. پس از بررسی تمامی داده های گرد و غبار ازنظر غیر نرمال بودن به وسیله آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و هم چنین سنجش حافظه بلندمدت سری های زمانی با استفاده از ضریب هرست، از آزمون های نا پارامتریک من-کندال و اسپیرمن در سطح اطمینان 95 درصد برای بررسی روند داده های غیر نرمال استفاده شد. سپس شاخص خشک سالی SPI فصلی در ایستگاه های مدنظر محاسبه و روند آن به روش آزمون پارامتریک رگرسیون خطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. همچنین پهنه بندی آماره های من-کندال و رگرسیون خطی متغیرها، به روش IDW در نرم افزار Arc GIS انجام شد. سپس برای بررسی ارتباط اقلیمی با طوفان های گرد و غبار، ایستگاه هایی که شاخص SPI و همچنین متغیر فراوانی روزهای همراه با طوفان گرد و غبار آن ها دارای روند معنی داری بودند (طوفان های گرد و غبار در هر دو روش من-کندال و اسپیرمن و شاخص SPI در روش رگرسیون خطی)، با فن همبستگی پیرسون مورد تحلیل واقع شدند. نتایج نشان داد که از مجموع 21 سری داده های فصلی؛ ایستگاه های همدان (نوژه)، ایلام، اسلام آباد غرب، کرمانشاه، سرپل ذهاب، آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، بستان، دزفول، مسجدسلیمان، صفی آباد، دوگنبدان، سنندج و خرم آباد دارای همبستگی زیادی بین شاخص اقلیمی SPI و فراوانی روزهای همراه با طوفان های گرد و غبار بودند. به نحوی که بیشترین همبستگی بین تعداد روزهای گرد و غباری و شاخص خشک سالی SPI در ایستگاه های دزفول، بستان و مسجدسلیمان به ترتیب با ضرایب پیرسون 920/0-، 913/0- و 911/0- و مقادیر P-Value برابر با 002/0، 025/0 و 044/0 وجود داشت. نتایج این مطالعه می تواند در مدیریت پیامدهای ناشی از طوفان های گرد و غبار در مناطق تحت مطالعه مفید واقع شود.