تاملی در کارویژه و اعتبار دیباچه های قوانین اساسی، با تاکید بر دیباچه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

امروزه در اغلب نظام های حقوقی دنیا استفاده از دیباچه برای قوانین مختلف اعم از اساسی و عادی، امری رایج است. قانون گذار اساسی در جمهوری اسلامی نیز با درک ضرورت و اهمیت دیباچه نویسی برای قانون اساسی، نسبت به این موضوع در اثنای تدوین قانون اساسی در سال 1358 اهتمام داشته و دیباچه ای نسبتا مطول را در ابتدای قانون اساسی گنجانده است. تدقیق در مفاد یادشده در دیباچه قانون اساسی، به خودی خود مبین اهمیت این دیباچه خواهد بود. با این حال، این دیباچه تا به امروز با بی مهری مواجه بوده و همچنان پس از گذشت چهار دهه از تصویب قانون اساسی، آثار مترتب بر آن مغفول مانده است. به نظر می رسد برخی برداشت های موجود در خصوص اعتبار حقوقی این دیباچه، همواره سدی در مسیر بررسی های حقوقی پیرامون دیباچه یادشده بوده است. از این رو، کنکاش در کارویژه دیباچه قانون اساسی و بررسی ارزش و اعتبار حقوقی آن با سنجه تعالیم حقوق اساسی ضروری به نظر می رسد. قطعا این بررسی، بدون توجه به جایگاه دیباچه های قوانین اساسی در آموزه های حقوق اساسی تطبیقی، جامع نخواهد بود. لذا پرسش از کارویژه و اعتبار دیباچه قوانین اساسی در منظومه حقوق اساسی و تطبیق آن بر دیباچه قانون اساسی جمهوری اسلامی، مسئله اصلی پژوهش حاضر است که با روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، چنین جمع بندی شده که دیباچه قانون اساسی ترسیم گر مسیر فهم صحیح و دقیق قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی است؛ به تعبیری، دیباچه قانون اساسی، ظرف قانون اساسی است و اعتبار «حقوق اساسی» دارد.