بررسی وضعیت کیفیت زندگی رانندگان کامیون های باربری شهر کرمانشاه و عوامل موثر بر آن

امروزه حمل و نقل نقش مهم و زیربنایی بر رشد اقتصادی جامعه دارد. تقریبا نیم میلیون نفر در ایران شغل رانندگی را به عنوان حرفه اصلی خود برگزیده و نقش اساسی در حمل و نقل کالا و مسافر را در کشور دارند. یکی از مهمترین روش های حمل و نقل کالا، حمل و نقل زمینی با استفاده از کامیون های باربری در جاده ها می باشد. در شغل رانندگی نیز همانند سایر مشاغل، ریسک فاکتورهای متعددی وجود دارد که ممکن است سلامت رانندگان را به دلیل مواجه با عوامل زیان آور شغلی تهدید کند. یکی از نگرانی های شاغلین، خطرات محیط کار می باشد که ممکن است روی کیفیت زندگی آنان اثر بگذارد. کیفیت زندگی یعنی دریافت های شخصی فرد از جایگاه زندگیش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی جامعه. در شغل رانندگی فاکتورهای متعددی وجود دارد که کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف این مطالعه تعیین وضعیت کیفیت زندگی در رانندگان کامیون های باربری شهر کرمانشاه در سال 1394 و تعیین رابطه آن با مشخصات فردی بود.

در این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی، 258 راننده کامیون باربری شهر کرمانشاه به روش نمونه گیری غیر احتمال و در دسترس مورد مطالعه قرارگرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات فرم کوتاه بررسی کیفیت زندگی (SF12) بود. اطلاعات دموگرافیک رانندگان نیز در فرم مشخصات جمع آوری گردید. پس از کسب تاییدیه اخلاق، ضمن اطمینان دادن به افراد تحت مطالعه در جهت محرمانه ماندن اطلاعات شخصی و اختیار برای ترک جلسه، نسبت به اخذ رضایت آگاهانه از آنان اقدام شد. پرسشنامه توسط کارشناس آموزش دیده از طریق مصاحبه با رانندگان تکمیل شد تا احتمال اشتباه در پاسخگویی به حد امکان کاهش یابد. داده ها در نرم افزار SPSS  نسخه 20 وارد و با استفاه از شاخص های توصیفی و آزمون های تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.

حدود 82 درصد رانندگان مورد بررسی متاهل و حدود 53 درصد نیز تحصیلات زیردیپلم داشتند. میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی کل 8/4±5/38 بود و 7/66 درصد از شرکت کنندگان از کیفیت زندگی خوبی برخوردار بودند. کیفیت زندگی 6/32 درصد از رانندگان کامیون های باربری متوسط بود و تنها 8/0 درصد از آنها کیفیت زندگی ضعیف داشتند. در بین ابعاد کیفیت زندگی کمترین نمره میانگین مربوط به بعد روابط اجتماعی 7/2±5/19 و بیشترین نمره مربوط به بعد سلامت روانی 4/3±1/21 بود. میانگین نمره بعد سلامت محیط زندگی 3/4±7/20 و بعد سلامت جسمانی 9/1±3/17 بود. بین میانگین نمره کیفیت زندگی بر حسب وضعیت تاهل (042/0=P)، سن (032/0=P)، فعالیت ورزشی (002/0=P) و سابقه بیماری گوارشی افراد (013/0=P) تفاوت معنادار وجود داشت.

این مطالعه نشان داد وضعیت کیفیت زندگی در بیش از نیمی از رانندگان کامیون های باربری شهر کرمانشاه مناسب است اما حدود 33 درصد از این رانندگان کیفیت زندگی متوسط یا نامناسبی دارند و با اتخاذ سیاست های جدید و انجام مداخلات ارتقایی در این زمینه می توان سطح کیفیت زندگی آنان را ارتقاء داد. پیشنهاد می شود مداخلات ارتقایی برای بهبود وضع کیفیت زندگی این رانندگان با توجه به وضعیت تاهل، سن، فعالیت ورزشی و سابقه بیماری گوارشی طراحی شود.