کانی شناسی و زمین شیمی عناصر لانتانید ذخیره کائولن بهاریه، شرق کاشمر، شمال شرق ایران

ذخیره کایولن بهاریه (شرق کاشمر، استان خراسان رضوی) محصول دگرسانی سنگ های داسیتی (ایوسن) است و در پهنه فلززایی خواف-کاشمر- بردسکن قرار دارد. بررسی های صحرایی نشان می دهند که گسترش این ذخیره توسط سامانه زمین ساخت منطقه کنترل شده و حضور پوش سنگ سیلیسی مهمترین ویژگی زمین شناسی این ذخیره به شمار می رود. بررسی های کانی شناسی با روش های پراش پرتوی X (XRD)، میکروسکوپی الکترونی روبشی اثر میدانی (FE-SEM)، طیف سنجی پراکندگی انرژی پرتوی X (EDS)، گرماسنجی تفاضلی (DTA) و گرما وزن سنجی (TGA) نشانگر حضور کانی های کایولینیت، هالویزیت، ایلیت، کوارتز، آلونیت، جاروسیت، مسکوویت، آلبیت، ژیپس، توپاز، انیدریت، روتیل، گالن، زیرکن و هماتیت در نمونه های کایولن است. محاسبه تغییرات جرم با در نظر گرفتن Al به عنوان عنصر شاخص کم تحرک نشان می دهد که گسترش فرآیند کایولینیتی شدن با غنی شدگی شدید عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) همراه بوده است. این پدیده به جذب ترجیحی LREE توسط کایولینیت، آلونیت، هماتیت و جاروسیت و فعالیت به نسبت پایین یون های کمپلکس ساز در سیال های دگرسان کننده سنگ اشاره دارد. ضرایب همبستگی بین عناصر نشان می دهند که کایولینیت، روتیل، اکسیدهای منگنز و فسفات های ثانویه نقش کنترلی مهمی در توزیع و تثبیت لانتانیدها داشته اند. رخداد بی هنجاری منفی Eu در ارتباط با دگرسانی فلدسپارها توسط سیال های گرمابی دما بالا و رخداد بی هنجاری مثبت Ce گویای اثر سامانه آبی دما پایین بر ذخیره کایولن بهاریه است.