کارکردهای انجمن ایالتی آذربایجان در عصر مشروطیت به روایت از روزنامه انجمن تبریز و اسناد نویافته

انجمن ایالتی آذربایجان که ابتدا تنها برای نظارت بر انتخابات وکلای مجلس شورای ملی به وجود آمد، به تدریج چنان نفوذی یافت که به صورت تنها مرجع دادخواهی مردم آذربایجان در آمد و چون در هر امری مردم مستقیما به آن مراجعه می کردند به عنوان ارگان رسمی از طرف اقشار مختلف مردم پذیرفته شد. انجمن تا حد زیادی تابع نظرات و خواسته های مردم بود و تمایل به شرکت مردم در کارها و اطلاع آنها از تصمیمات متخذه داشت. بر این اساس، در از میان برداشتن رسوم اجحاف آمیز و گشایش مکاتب و مدارس جدید، تاسیس بلدیه و نظمیه، نظارت بر امور دولتی و نظایر آن گام برداشت. در واقع، اعضای انجمن ایالتی آذربایجان مسیولانه پاسخگوی مردمی بودند که با استقرار مشروطیت و با توجه به نقش بارزی که خود در آن ایفا کردند، تغیراتی اساسی را خواستار بوده و خود را ذی حق می دانستند که در جریانات مختلف حاضر و ناظر باشند.