مدل محیط زیستی (اکولوژیک، اجتماعی- اقتصادی) اکوتوریسم جنگل های هیرکانی

جنگل ها با برخورداری از جاذبه های طبیعی، ظرفیت بسیار مساعدی را برای جذب گردشگران فراهم می کنند. جلوگیری از تخریب بیشتر جنگل ها و کاهش فشار و وابستگی جنگل نشینان به درختان جنگلی، مستلزم برنامه ریزی تفرجی است که در پیشبرد فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی و حفاظت از منابع طبیعی و رسیدن به توسعه پایدار نقش دارد. در نتیجه، ارزیابی توان اکولوژیک و توان اجتماعی- اقتصادی مناطق جنگلی به منظور طراحی مدلی دقیق برای دستیابی به اهداف یادشده ضروری است. هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل محیط زیستی اکوتوریسم برای جنگل های هیرکانی است. برای طراحی مدل، مجموعه ای از معیارها و زیرمعیارهای اکولوژیک و اجتماعی- اقتصادی با مرور منابع و استفاده از نظر کارشناسان شناسایی شد و سپس پرسشنامه ای برای طبقه بندی و اولویت بندی معیارها و زیرمعیارها طی دو مرحله در اختیار کارشناسان قرار گرفت. معیارها با استفاده از روش آنتروپی، وزن دهی و اولویت بندی شدند و طبقه بندی زیرمعیارها براساس منطق فازی و تجربه کارشناسان صورت گرفت. نتایج نشان داد که هفت معیار اکولوژیک، هفت معیار اجتماعی-اقتصادی، چهل زیرمعیار اکولوژیک و چهل وچهار زیرمعیار اجتماعی- اقتصادی، مجموعه معیارها و زیرمعیارهای اثرگذار در اکوتوریسم از دیدگاه کارشناسان بوده است. مهم ترین معیارهای اکولوژیک و اجتماعی- اقتصادی موثر، به ترتیب منابع آبی، پوشش گیاهی، جاذبه های گردشگری و جلوه های تاریخی و فرهنگی انسان در جنگل و کم اهمیت ترین آنها معیار زمین شناسی شناخته شد. بعد از طبقه بندی، مدل توان اکولوژیک و مدل توان اجتماعی- اقتصادی برای تفرج متمرکز و گسترده نوشته شد. در نهایت با تلفیق مدل ها، مدل محیط زیستی اکوتوریسم (تفرج گسترده و متمرکز) برای جنگل های هیرکانی به دست آمد.