ارزیابی فعالیت اکولوژیکی قارچ ها و آنزیم ها در ارتباط با کیفیت خاک در شیب ارتفاعی جنگل های هیرکانی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز واز- استان مازندران)

فعالیت قارچ ها و آنزیم ها از عوامل مهم و تاثیرگذار بر کیفیت خاک در زیست بوم های جنگلی به شمار می آیند. ارتفاع از سطح دریا با تاثیر بر شاخص های زیستی و غیرزیستی موثر بر فعالیت قارچ ها و آنزیم های خاک در ارزیابی فعالیت های اکولوژیکی اهمیت زیادی دارد. هدف این پژوهش، ارزیابی فعالیت اکولوژیکی قارچ ها و آنزیم های خاک در ارتباط با شاخص کیفیت خاک در امتداد یک شیب ارتفاعی در شش طبقه 0، 500، 1000، 1500، 2000 و 2500 متر از سطح دریا، در جنگل های حوزه آبخیز واز در استان مازندران است. در هر طبقه ارتفاعی نه قطعه نمونه 400 متر مربعی به منظور بررسی ویژگی های پوشش درختی و خاک تعیین شد. شاخص های فیزیکوشیمیایی و آنزیمی خاک با روش های متداول آزمایشگاهی و انکوباسیون سنجش شدند. برای شناسایی ژنتیکی قارچ ها، ناحیه ITS با استفاده از آغازگرهای بارکددار با روش PCR تکثیر و با استفاده از روش های توالی یابی نسل جدید (next-generation sequencing) تعیین توالی شد. بررسی های خاک شناسی نشان داد که بیشترین کیفیت خاک در پایین ترین طبقه ارتفاعی با بیشترین فعالیت آنزیم لوسین آمینوپپتیداز، نیتروژن کل، دمای خاک و ترکیب متناسب قارچ های اکتومایکوریزی و ساپروتروفی دیده می شود. بیشترین درصد فراوانی قارچ های اکتومایکوریزی، مخمرها و بیشترین فعالیت آنزیم های آریل سولفاتاز و اسیدفسفاتاز در خاک های با شاخص کیفیت خاک متوسط در طبقه ارتفاعی1500 متر دیده شد که همبستگی زیاد با مقدار کربن خاک نشان دادند. این درحالی است که فعالیت قارچ های ساپروتروفیکی و آنزیم های بتاگلوکوزیداز و سلوبیوهیدرولاز در طبقات ارتفاعی بالا (2000 متر به بالا) دیده شد و بنابراین با شاخص کیفیت خاک ارتباط معکوس نشان دادند. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، شاخص کیفیت خاک و به همین ترتیب فعالیت قارچ های اکتومایکوریزی به واسطه نبود گونه های درختی همزیست و کاهش فعالیت آنزیم های وابسته به چرخه کربن و نیتروژن کاهش می یابد.