ارزیابی تشکیل اندوده سطحی و ارتباط آن با شاخص های کیفیت خاک

اندوده سطحی پدیده ای ویژه در بیش‏تر مناطق خشک و نیمه‏خشک با پیامدهای شدید کشاورزی و محیطی است که باعث کاهش تخلخل لایه سطحی و نفوذپذیری، و افزایش رواناب و فرسایش خاک می‏شود. این پژوهش با هدف ارزیابی تشکیل اندوده سطحی و اثر آن بر شاخص کیفیت خاک انجام شد. در این تحقیق، 40 نمونه خاک به صورت مرکب و از عمق 10-0 سانتی‏متر در کاربری‏های مختلف از هشت استان کشور برداشت شد. مهم‏ترین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی نمونه های خاک از جمله شاخص اندوده سطحی، ضریب آبگذری و ضریب هواگذری قبل و بعد از اعمال بارندگی اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد که به جزء چهار نمونه خاک جنگلی با متوسط کربن آلی حدود 5/5 درصد و شاخص اندوده سطحی حدود یک، تمام نمونه خاک‏های مورد مطالعه دارای شاخص اندوده سطحی بیش‏تر از یک و مستعد تشکیل اندوده سطحی بودند. به طور متوسط، در اثر تشکیل اندوده سطحی، ضریب آبگذری و ضریب هواگذری هر دو حدود 58 درصد کاهش یافتند و از لحاظ کیفیت خاک، نمره این دو نشانگر متاثر از اندوده سطحی نیز به ترتیب به طور متوسط حدود 57 و 66 درصد کاهش پیدا کرد. نتایج ارزیابی شاخص‏های کیفیت تجمعی و نمرو نشان داد که ارزیابی کیفیت خاک بدون در نظر گرفتن اندوده سطحی و ضریب آبگذری و ضریب هواگذری متاثر از آن، باعث بیش برآوردی ارزیابی کیفیت خاک در اکثر نمونه‏ های خاک مورد مطالعه شد. این بیش برآوردی در خاک‏های با ساختمان نسبتا پایدار، کم‏تر از پنج درصد و در خاک‏های با ساختمان ناپایدار، بیش از 20 درصد بود.