ارزیابی شاخص ردپای کربن برای نظام های تولید زعفران در استان های خراسان

ردپای کربن (CF) میزان انتشار گازهای گلخانه ای به ازای واحد سطح در بوم نظام های کشاورزی است. از آنجا که نهاده های ورودی نقش مهمی در انتشار گازهای گلخانه ای به اتمسفر دارد، شاخص اکولوژیکی CF برای ارزیابی تبعات زیست محیطی در بوم نظام های کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این مطالعه، برآورد CF و کارایی کربن (CE) در نظام های تولید زعفران در استان های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی بود. همچنین آنالیز ارزیابی چرخه حیات برای کمی سازی اثر فعالیت های کشاورزی بر محیط زیست در نظام های تولید زعفران انجام گردید. شاخص های مورد بررسی شامل پتانسیل گرمایش جهانی، پتانسیل اسیدی شدن، پتانسیل اوتریفیکاسیون در زیرگروه های خشکی و آبی، انتشار مستقیم و غیرمستقیم N2O، انتشار N2O تحت تاثیر آبشویی و تصعید، ورودی های کربن (Ci)، خروجی های کربن (Co)، CF و CE بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که کمترین پتانسیل گرمایش جهانی در نظام های تولید زعفران برای خراسان جنوبی برابر با 43/339 کیلوگرم معادل CO2 به ازای یک کیلوگرم گل محاسبه گردید. کمترین شاخص بوم شناخت (EcoX) مربوط به استان خراسان جنوبی (با 039/0 EcoX به ازای یک کیلوگرم گل) بود. انتشار اکسید نیتروس در استان های خراسان جنوبی، رضوی و شمالی به ترتیب 51/95974، 4/199674 و 344723 کیلوگرم N2O به ازای یک هکتار برآورد گردید. بالاترین انتشار N2O تحت تاثیر فرآیندهای آبشویی و تصعید برای استان خراسان شمالی (به ترتیب با 21/1 و 23/24 کیلوگرم N2O به ازای یک هکتار) محاسبه شد. بالاترین ورودی ها و خروجی های کربن مربوط به خراسان شمالی به ترتیب با 52/117986 و 56/15135 کیلوگرم کربن به ازای یک هکتار بود. بیشترین ردپای کربن مربوط به خراسان شمالی با 8/7 و بالاترین کارایی کربن برای خراسان جنوبی با 18/0 بدست آمد. سوخت فسیلی و خاکورزی فشرده مهمترین عوامل انتشار CO2 تعیین گردیدند. بنابراین، انتخاب خاکورزی های حفاظتی و کاهش یافته، وارد کردن گونه های تثبیت کننده نیتروژن، گونه های پوششی و کودهای سبز در تناوب زراعی با زعفران و افزایش کارایی مصرف نیتروژن را می توان به عنوان راهکارهای اکولوژیک برای بهبود عملکرد اقتصادی نظام های زعفران همراه با کاهش تبعات زیست محیطی و تخفیف ردپای کربن این سیستم های زراعی مدنظر قرار داد.