تاثیر اقتصاد دانش بنیان بر صادرات غیرنفتی ایران

یکی از مهم ترین مشکلات کشورهای در حال توسعه، تک محصولی بودن و وابستگی اقتصاد آنها به صدور مواد خام و اولیه است که آثاری منفی در ساختار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی برجای گذاشته است. صادرات غیرنفتی متکی بر اقتصاد دانش بنیان، اهمیت ویژه ای در امنیت اقتصادی و صادرات پایدار و غیر خام دارد. 

برای بررسی . صادرات غیرنفتی  بر اقتصاد دانش بنیان، از محورهای اقتصاد دانش بنیان که شامل رژیم اقتصادی و نهادی(EIR)، آموزش و توسعه منابع انسانی(ET)، زیر ساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و سیستم ابداعات و نوآوری(ITA) استفاده شده است. که هدف اصلی این تحقیق بررسی اقتصاد دانش بنیان بر صادرات غیرنفتی ایران با استفاده از داده های سری زمانی سال های (1357-1395) و مدل خود توضیح با وقفه توزیعی است. 

براساس نتایج بدست آمده شاخص آموزش و توسعه منابع انسانی (ET) در کوتاه مدت بیشترین تاثیر مثبت را بر صادرات غیر نفتی ایران داشته است، که این مسئله می تواند نشان دهنده این باشد که در واقع سرمایه گذاری در زمینه آموزش و توسعه منابع انسانی توانسته است در کوتاه مدت منجر به افزایش صادرات غیر نفتی در ایران شود، بعلاوه شاخص ابداعات و نوآوری (ITA) اثرگذارترین عامل در بلندمدت بر صادرات غیر نفتی ایران است و دارای تاثیر منفی و معنی داری می باشد. شاید بتوان گفت که مقالات علمی و اختراعات ثبت شده، نتوانسته است با بخش های اقتصاد و صنعت کشور ارتباط برقرار کنند. در رابطه با اثر منفی و معنی دار شاخص رژیم اقتصادی و نهادی (EIR) بر صادرات غیر نفتی که دارای کمترین تاثیر در کوتاه مدت و بلندمدت در میان شاخص های اقتصاد دانش بنیان بر صادرات غیرنفتی بوده است، می توان این گونه بیان نمود که حضور و رقابت تولید کنندگان داخلی در عرصه بازارهای بین المللی با توجه به بافت نیمه سنتی صادرات و بهره وری وکیفیت پایین آن، می تواند اثر معکوسی بر صادرات غیر نفتی ایران داشته باشد. در رابطه با شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر صادرات غیر نفتی می توان بیان نمود، که این شاخص درکوتاه مدت و بلندمدت توانسته است اثر مثبت و معنی داری بر صادرات غیر نفتی ایران داشته باشد به این دلیل که در این زمینه در طی سالیان متمادی پیشرفت های چشمگیری در این زمینه شده است. 

با توجه به تاثیر منفی و معنی دار شاخص ابداعات و نوآوری (ITA) و تاثیر مثبت و معنی دار شاخص آموزش و توسعه منابع -انسانی(ET) در کوتاه مدت و بلندمدت بر صادرات غیر نفتی ایران پیشنهاد می شود محققین و مخترعین کشور را به انجام طرح های تحقیقاتی که مورد نیاز بخش های مختلف اقتصادی است ترغیب کنند و تسهیلات ویژه را در اختیار آن ها قرار دهند. همچنین با تاثیر شاخص رژیم اقتصادی و نهادی (EIR) بر صادرات غیر نفتی که دارای کمترین تاثیر در بلندمدت بر صادرات غیرنفتی بوده است، پیشنهاد می گردد که با تغییر بافت نیمه سنتی صادرات ایران به سیستمی مدرن زمینه آزاد سازی تجاری را برای صادرات محصولات غیر نفتی ایران با استفاده از روش های علمی و روز دنیا فراهم شود.