خسارت کنه Phytonemus pallidus (Banks) (Acari: Tarsonemidae) روی ارقام تجاری توت فرنگی گلخانه ای

کنه سیکلامن (Phytonemus pallidus (Banks)) اولین بار درسال 1898 میلادی از نیویورک (Banks, 1901). تا کنون فعالیت این کنه در اغلب کشت های توت فرنگی از امریکا، کشورهای امریکای جنوبی، ژاپن، تایوان، جمهوری کره، آفریقایی جنوبی، اروپا ازجمله هلند وترکیه گزارش شده و خسارت آن روی گیاهان پنجه مریم، بنفشه آفریقایی، بگونیا، ژربرا، داودی، شمعدانی عطری، گل گشواره، زبان درقفا،گل اطلسی و گل میمون گزارش شده است (Denmark, 2016). ورود این کنه به ایران منشاء خارجی دارد و در ابتدا از روی ارقام پاروس، کویین الیزا، کردستان، اروماس، کاماروسا، سلوا از مزارع توت فرنگی کردستان در سال 1395 گزارش شد (Kamangar et al., 2016). همچنین دامنه میزبانی این کنه روی علف های هرز نقره ای، غربیلک، هفت بند، تاج خروس، بارهنگ، پیرگیاه،سیزاب و پنیرک از استان کردستان در سال 1395 مشاهده شده است (Mansour Ghazi, 2018). در گلخانه های توت فرنگی منطقه هشتگرد، (استان البرز) اولین بار خسارت شدید کنه سیکلامن روی ارقام سابرینا و کاماروسا در پاییز-1398 و در شرایط دمای 16 الی 22 درجه سلسیوس ورطوبت بیش از 70 درصد مشاهده شد. این کنه دارای مراحل زیستی تخم، لارو، شفیرگی، نر و ماده می باشد. شکل ظاهری پای چهارم در تفکیک کنه نر وماده بسیار مهم است. به طوری که بند انتهایی پنجه و ساق درکنه ماده باهم ادغام شده و دارای یک جفت موی بلند وکوتاه و کنه نر دارای ناخن قوی روی پنجه پای چهارم می باشد و از آن برای تصاحب و حمل مرحله شفیرگی کنه ماده و جفت گیری استفاده می کند. رنگ لارو و شفیرگی (pharate female) کنه سفید، و رنگ ماده ونر بالغ کنه سیکلامن زرد تا کهربایی است. خسارت آن از طریق تزریق بزاق سمی روی برگ های جوان و تازه روییده، ساقه،کاسبرگ گل سبب عدم تشکیل میوه، کاهش رشد تا خشک شدن کامل بوته های توت فرنگی آسیب دیده می شود. تا حدودی این علایم شبیه به علایم خسارت بیماری فیتوپلاسمی می باشد. نتایج تاثیر دوگونه کنه شکارگر (Neoseiulus californicus McGroger), N. cucumeris (Oudemans)) ازکنه های فیتوزیییده برای کنترل بیولوژیک آن، تا 76 درصد موفق اعلام می شود (Easterbrook et al., 2001). بیشتر علایم خسارت کنه سیکلامن روی ارقام تجاری سابرینا و کاماروسا بوته های توت فرنگی گلخانه ای درامتداد انتقال باد گرم یا اطراف سیستم گرمایشی در منطقه هشتگرد مشاهده شد. در حال حاضر تنها روش بازدارنده از خسارت کنه سیکلامن روی بوته های توت فرنگی استفاده از کنه کش ها می باشد. با استفاده از نشاء های سالم توت فرنگی برای کشت گلخانه، تا حد زیادی از گسترش و شدت خسارت کنه سیکلامن در مراحل رشدی بوته های توت فرنگی جلوگیری می شود.