تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) با استفاده از روش AMMI

به منظور بررسی اثر ژنوتیپ، محیط (مکان× سال) و اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط (مکان×سال)، عملکرد دانه 18 ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار مکان (خرم آباد، گچساران، ایلام و گنبد) طی دو سال زراعی (95- 1393) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب، معنی دار بودن اثر مکان، سال، اثر متقابل مکان × سال، ژنوتیپ، ژنوتیپ × سال، ژنوتیپ × مکان، ژنوتیپ × سال × مکان برای عملکرد دانه را نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس AMMI، مکان و سال منبع اصلی تغییرات بودند، که 86/1 درصد از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص داد. نتایج تجزیه واریانس AMMI نیز نشان داد که اثر دو مولفه اثر متقابل بر عملکرد دانه معنی دار بود. دو مولفه اصلی اول مدل AMMI 79/3 درصد از کل واریانس عملکرد را توجیه کردند. نتایج مقادیر پایداری AMMI (ASV)  نشان داد که برای عملکرد دانه، ژنوتیپ های شماره G16، G4، G6 و G1 کمترین مقدار و درنتیجه بالاترین پایداری عمومی به تمام محیط‏ های آزمایش و ژنوتیپ شماره G10 با مقدار 12/89 بیشترین پایداری خصوصی را به مکان چهارم (E4) داشتند. در بین ژنوتیپ هایی که دارای کمترین ASV بودند، فقط ژنوتیپ G6 (FLIP01-24C) دارای میانگین عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل ژنوتیپ ها بود. بر اساس مقادیر دو مولفه اصلی اول، ارزش پایداری AMMI (ASV)  و شاخص پایداری ژنوتیپ GSI، ژنوتیپ‏های G12، G13 و G6 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ به ترتیب با عملکرد متوسط (1438/9، 1266/3 و 1434/2 کیلوگرم در هکتار) شناخته شد و نزدیک ترین ژنوتیپ به ژنوتیپ ایده آل بودند.