هویت زنانه و قومیت در تاریخ موسیقی تبریز از 1285 تا 1400

ترک زبان های ساکن ایران و حوزه جغرافیایی آذربایجان، از دوران مشروطه تا عصر حاضر (1285- 1398)، تاریخی پرفراز و نشیب داشته اند. در این دوران، موقعیت هنر و فرهنگ، از جمله موسیقی و جریانات مربوط به آن، با جریانات جامعه در نوسان بوده است. در نگاه موازی به تاریخ اجتماعی و تاریخ موسیقی در این حوزه دو نکته بسیار مهم درباره موسیقی و حضور زنان دیده می شود. نخست اینکه در دوره ها و شرایط مختلف، موسیقی در لایه های زیرین جامعه به حیات فرهنگی خود ادامه داده است و در هر زمان که امکان حضور در عرصه های اجتماعی مهیا بوده، دوباره به شکل عمومی ظهور کرده است. دوم اینکه در راستای ساختن هویت فردی و اجتماعی، زنان از این موسیقی به عنوان یکی از عناصر فرهنگی کمک گرفته اند تا بتوانند حضور اجتماعی خود را تثبیت کنند. در این پژوهش که بر پایه تاریخ نوشته های منتشرشده، اسناد گردآوری شده، آرشیو شخصی نگارندگان و همچنین گفت وگو با هنرمندان مطلع آذربایجانی انجام شده است، ابتدا به طور اجمالی تاریخ و وقایع موسیقایی در بازه زمانی ذکرشده با توجه به موضوع حضور زنان بازخوانی شده است. پس از آن به موقعیت و فعالیت های زنان موسیقی دان در تاریخ آذربایجان به ویژه در تبریز پرداخته است. نتیجه اینکه یکی از راه های برساخت شخصیت اجتماعی برای زن آذربایجانی، پرداختن به موسیقی بوده است و این موضوع از منظر ساختاری و با تمرکز بر مفهوم هویت، تحلیل شده است.