مطالعه انسان شناختی الگوهای فرهنگی ترس از سخنرانی در بافت فرهنگی ایرانی، با تکیه بر روایت ها و اسناد

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی این پرسش بوده است که چرا عده ای از ما با انواع شیوه ها از سخنرانی در برابر جمعی پرهیز می کنیم. الگوهای فرهنگی در تشدید هراس و ترس از سخنرانی نقش دارند. با استفاده از رویکردهای نظری مکتب فرهنگ و شخصیت و همچنین شیوه مطالعه اسنادی ادبیات ایران شامل اشعار، ضرب المثل ها، گفتارهای رایج و پرکاربرد، به انواع الگوهای فرهنگی گریز از سخنرانی پرداخته ایم. مکتب فرهنگ و شخصیت در حوزه انسان شناسی روان شناختی، با تکیه بر ویژگی های فرهنگی عام جامعه به شناخت شخصیت های غالب می پردازد. شناخت این ویژگی های عام فرهنگی به کمک مطالعات میدانی یا اسنادی انجام می شود. در ادبیات کهن که در زندگی روزمره کنونی ما به صورت فعال ایفای نقش می کنند، توصیه به سخنرانی گریزی یا ترس از سخن گفتن در جمع بسیار دیده می شود. برحسب تحلیل محتوای کیفی اطلاعات این پژوهش، انتقال این ترس به سه شیوه الوهیت بخشی به «سکوت»، الوهیت بخشی به «کنش» و الوهیت بخشی به «متن مکتوب» رخ می دهد. فراوانی توصیه به سخن نگفتن در ادبیات و ضرب المثل ها به صورت عام و همچنین کاربرد شیوه های متعدد درونی کردن این نهی از سخن گفتن در زندگی روزمره، شایبه شفاهی بودن ما ایرانیان را در دیدگاه مردم شناسان ایرانی با تردید مواجه می کند. فرهنگ شفاهی مبتنی بر سخن گفتن است؛ درحالی که اشارات بسیاری به ساکت ماندن، نهی از سخن گفتن و توصیه به سکوت به شیوه های مختلف وجود دارد.