بازخوانی تحلیلی براهین فلسفی توحید ربوبی با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه

فلسفه، در تبیین اصول اعتقادی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از جمله اصول اعتقادی، اصل توحید است که در بخش الهیات بالمعنی الاخص مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. از میان معانی گوناگون توحید، آن چه که در آموزه های دینی روی آن بسیار تاکید شده و اساس دعوت پیامبران را تشکیل داده است، توحید ربوبی می باشد. با این وجود، براهین فلسفی توحید ربوبی از سوی پژوهشگران به صورت منسجم و مستقل مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته و استدلال های عقلی و فلسفی آن در قالب مجموعه ای مستقل گردآوری نگردیده است. ازاین رو در جستار حاضر، تلاش شده است با تکیه بر روش تحلیل فلسفی، که بر مبانی حکمت متعالیه استوار است، و با هدف بازخوانی دقیق دلایل توحید ربوبی و اعتبارسنجی برخی از دلایل، استدلالهای عقلی توحید ربوبی، مورد بازخوانی و تحلیل قرار گیرد. در پایان این نتیجه به دست آمده است که بر اساس اصل تعلقی بودن وجود معلول، که از مبانی حکمت متعالیه شمرده می شود، همه معلول ها، عین فقر و وابستگی به واجب الوجود بوده و هیچ گونه استقلالی ندارند، از اینرو خالقیت و ربوبیت حقیقی و استقلالی منحصر به خداوند متعال خواهد بود. همچنین برخی از براهین توحید ربوبی که بر اصول فلکیات قدیم، استوار شده است، مورد نقد قرار گرفته و در همین راستا، برای تصحیح برهان، حد وسط «وحدت نظام عالم» جایگزین حد وسط «وحدت عالم»، گردیده است.