بررسی تطبیقی معماری مذهبی یهودیان تهران از قاجاریه تا پایان دوره پهلوی اول

شناخت معماری مذهبی یهودیان تهران، یکی از جنبه های مهم از شناخت شهر به منزله داده مهم باستان شناختی است. معماری مذهبی یهودیان تهران به دلایلی ازجمله عدم تمایل یهودیان به ارایه اطلاعات در این زمینه و هم چنین عدم وجود معماری شاخص و چشمگیر در حوزه معماری مذهبی، کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است و از این رو، ضرورت بررسی در این حوزه احساس می گردد. این تحقیق از نوع پژوهش های بنیادی است. داده های پژوهش به شیوه مطالعه میدانی و تحقیق کتابخانه ای جمع آوری شده و با روش توصیفی-تحلیلی ارایه شده است. پرسش های پژوهش عبارتنداز: 1- رویکرد معماری کنیسه های تهران نسبت به شرایط اجتماعی و سیاسی دوران قاجاریه و پهلوی اول چگونه بوده است؟ 2-شاخصه و وجه تمایز معماری کنیسه های دوران قاجار و پهلوی اول چیست؟ با توجه به عدم وجود اطلاعات قابل توجه در این حوزه، پژوهش حاضر با بررسی تطبیقی معماری 7 کنیسه باقی مانده از دوران قاجار و پهلوی اول که بخشی از آن در محله قدیمی یهودیان تهران (عودلاجان) ساخته شده و بخش دیگر آن خارج از محله مذکور ساخته شده اند و تقسیم بندی آن ها در سه دوره متمایز، روند تغییر و تحول معماری مذهبی یهودیان تهران و نحوه تاثیر پذیری آن از شرایط اجتماعی و سیاسی دوران قاجاریه و پهلوی اول را مورد نقد و بررسی قرار خواهد داد. هم چنین وجه تمایز و مشخصه کنیسه های قاجاری و پهلوی را بررسی و مشخص خواهد کرد. گفتنی ست، معماری مذهبی یهودیان تهران به شدت تحت تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم بر این اقلیت بوده و از معماری مسکونی پیرامون خود تاثیر پذیرفته است. بر این اساس، نوع نگاه به معماری مذهبی و عدم تمایل به دیده شدن کنیسه در بافت شهری با تغییرات سیاسی پس از مشروطه و آزادی عمل بیشتر یهودیان، تغییر کرد و موجب به وجود آمدن سطحی از برون گرایی و تمایل به ساخت بناهای مذهبی با شکوه در ادوار بعدی شد.