ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی طرح های مرتعداری شهرستان کلاله از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان

طرح های مرتعداری به عنوان یک ابزار کاربردی در مدیریت و بهره برداری از مراتع و به منظور دستیابی به اهداف خاصی در مدیریت و توسعه پایدار مراتع، طراحی و اجرا می شوند. بنابراین ارزیابی اثرات طرح های اجرا شده جهت شناسایی و رفع مشکلات و چالش ها و تقویت اثرات مثبت ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق، اثرات اقتصادی-اجتماعی طرح های مرتعداری کلاله استان گلستان از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق جهت بررسی ابعاد نظری موضوع به روش اسنادی و تکمیل پرسشنامه های طراحی شده به روش پیمایشی بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل دو گروه بهره برداران و کارشناسان بودند. بر اساس فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 109 خانوار بهره بردار به روش تصادفی در مطالعه مشارکت داشتند. همچنین، 25 کارشناس مرتبط با موضوع تحقیق در تکمیل پرسشنامه ها و انجام تحقیق مشارکت کردند. پس از تهیه و تایید روایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ بهره برداران و کارشناسان به ترتیب برابر 82/0 و 80/0 به دست آمد. اولویت بندی اثرات اقتصادی و اجتماعی از طریق میانگین رتبه ای انجام شد. به منظور بررسی مقایسه دیدگاه بهره برداران و کارشناسان در ارتباط با اثرات اقتصادی و اجتماعی طرح های مرتعداری در منطقه موردمطالعه از آزمون من وایت نی استفاده شد. از نظر بهره برداران، اجرای طرح های مرتعداری به نوعی اطمینان خاطر و آرامش را در حوزه مالکیت مراتع برای بهره برداران به ارمغان آورده است و ضمن حفظ مراتع، اعتماد آن ها را به بخش اجرایی منابع طبیعی و کارشناسان و مسیولین ذیربط افزایش داده و زمینه مشارکت موثرتر آن ها در اجرای طرح ها را فراهم آورده است. از نظر کارشناسان، افزایش آگاهی و فرهنگ بهره برداران و متعاقبا اعتماد آن ها به بخش اجرایی و مشارکت در اجرای طرح، اثرات مهم و قابل توجه اجرای طرح های مرتعداری در منطقه موردمطالعه بوده است. نتایج آزمون من وایت نی نشان داد بین نظرات کارشناسان و بهره برداران در خصوص اثرات اجتماعی اجرای طرح های مرتعداری، تفاوت معنی داری وجود ندارد (05/0<P) اما در خصوص اثرات اقتصادی، تفاوت آماری معناداری بین نظرات کارشناسان و بهره برداران مشاهده شد (05/0P<).  مطابق نتایج این تحقیق، طرح های اجرایی مرتعداری در منطقه مورد مطالعه تا حدود زیادی اثرات اجتماعی مورد انتظار را برآورده کرده اند اما درزمینه اقتصادی همچنان ضعف هایی به خصوص در بخش بهبود وضعیت درآمدی و معیشتی و ایجاد فرصت شغلی و اشتغال زایی بهره برداران وجود دارد.