بررسی کتابهای آموزش زبان عربی در میراث ایرانی اسالمی از منظر آموزش با اهداف ویژه (مورد پژوهشی:»ادب الکاتب«،»االلفاظ الکتابیه«و»فقه اللغه واسرار العربیه«)

آشنایی عربی زبانان با کشورداری امپراتوری ساسانی باعث احساس نیاز دولت های بزرگ عربی اسلامی به وجود طبقه دبیران (کاتبان و منشیان دواوین دولتی) گردید و زمینه ساز حضور دبیران ایرانی تبار دوزبانه در دیوان های رسایل شد. لذا تربیت نسلی از ادیبان دولتی ضرورت یافت و دانشمندان ایرانی چون ابن قتیبه دینوری (276213ه)، عبدالرحمن همدانی (327؟ه)، و ثعالبی نیشابوری (429350ه)، بر آن شدند تا با تالیف کتاب های ادب الکاتب، الالفاظ الکتابیه و فقه اللغه واسرار العربیه، این مهم را پاسخ گویند. کتاب های ارزشمندی که خود بسته هایی آموزشی به شمار می آیند و با توجه به زمان تالیف، باید آن را یک اقدام آموزشی پیشرفته و هوشمندانه تلقی کرد. این پژوهش با تکیه بر روش تحلیل محتوا (کمی و کیفی) به بررسی مباحث مورد توجه نویسندگان پرداخته و نسبت کمی آنها را براساس داده های آماری به دست آمده سنجیده است. مواد آموزشی شامل این زمینه ها می شود: واژه شناسی، درست نویسی، اصلاح خطاهای تلفظی، آشنایی با ساختارهای صرفی افعال و نام ها با تکیه بر نکات معنایی و برخی از مسایل کاربردی نحو و بلاغت. طبق بررسی آماری، هر سه بسته، واژه شناسی را به میزان (81%) از مطالب اساسی آموزش کاربردی عربی دانسته و به ترتیب به موضوعات دستور زبانی به میزان (13%) و بلاغت به میزان (6%) توجه داشته اند؛ اما به طور جداگانه ابن قتیبه بیشتر به دستور زبان (74%)، و همدانی و ثعالبی به ترتیب به واژگان (100%) و (85%) پرداخته اند.