ارزیابی و برآورد میزان خطر فرسایش کناره ای رودخانه با استفاده از مدل BANCS (مطالعه موردی: رودخانه واز استان مازندران)

فرسایش و انتقال رسوب از جمله فرایندهای هیدرودینامیکی مهمی است که بسیاری از سیستم های هیدرولیکی نظیر حوضه های آبریز، رودخانه ها، سواحل و بنادر، سدها، پل ها، جاده ها، کشتزارها و تاسیسات عمرانی را متاثر می سازد. رودخانه واز یکی از رودخانه های مهم دامنه شمالی البرز در استان مازندران است. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت پایداری کناره رودخانه واز با استفاده از مدل BANCS که شامل دو شاخص NBS و BEHI است. برای برآورد میزان فرسایش کناره ای در رودخانه واز، بازه 3 کیلومتری انتخاب شد. سپس، با انتخاب 8 مقطع عرضی با استفاده از برداشت میدانی و نقشه برداری پارامتر های ارتفاع کناره، زاویه کناره، ارتفاع کناره، عرض دبی لبالبی، عمق متوسط در دبی لبالبی، بیشترین عمق متوسط کناره در دبی لبالبی، شعاع انحنا و جنس مواد کناره در دو شاخص مورد نظر اندازه گیری شد. با توجه به نتایج به دست آمده برای هر یک از مقاطع در دو شاخص خطر فرسایش کناره و تنش برشی نزدیک کناره و مقایسه آنها با مشاهدات میدانی کناره های با خطر فرسایش کناره ای بیشتر و کناره های پایدارتر مشخص شد. مقایسه نتایج از این دو شاخص با مشاهدات میدانی نشان داد مدل BEHI نسبت به مدل NBS برای رودخانه واز کارآمدتر است. با توجه به نتایج شاخص BEHI میزان خطر فرسایش کناره 8 مقطع و در هر دو کناره وجود دارد، به طوری که در کناره چپ مقاطع 3، 5 و 6 و کناره راست مقاطع 1، 4 و 7 میزان فرسایش زیاد بوده است و در کناره راست مقاطع 2، 3 و 6 و کناره مقاطع 1 و 6 فرسایش کم بوده و در سایر کناره ها فرسایش متوسط بوده است.