بازتابهای فضایی پویش شهرهای بزرگ در فرایند گذار به کلانشهری (مورد مطالعه: شهر رشت)

شهر همچون موجودی زنده و پویا طی حیات خود، دستخوش تحول و دگرگونی شده و به رشد و توسعه خود در جهات مختلف شکل و ابعاد می بخشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی بازتاب های فضایی پویش شهرهای بزرگ در فرایند گذار به کلانشهری می باشد.

پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، برای گردآوری داده ها از روش اسنادی و تصاویر ماهواره ای استفاده شد. نقشه های کاربری و پوشش اراضی شهر رشت، در چهار کلاس ایجاد و به روند تغییرات نظام کاربری پرداخته شد و سپس با کاربست متریک های فضایی در دو سطح کلاس و سیما، پراکنده رویی شهر رشت با استفاده از نرم افزار FRAGSTATS محاسبه گردید.

پژوهش حاضر نشان داد که؛ بازتابهای فضایی شهر رشت در فرایند گذار به کلانشهری شامل تغییرات نظام کاربری و پوشش زمین(افزایش سطوح کاربری شهری در بازه زمانی 26 ساله(1372-1398)  از 4915 هکتار به 9960 هکتار و در مقابل کاهش پوشش کشاورزی، شالیزار و مناطق جنگلی)، پراکنده رویی شهری و رشد افقی شهر(افزایش 103 درصدی مناطق شهری و آسیب پذیری و گسیختگی زمینهای کشاورزی و شالیزارها)، عدم تعادل در سازمان فضایی شبکه و سلسله مراتب شهری، خدماتی شدن و گسترش بنیادهای اقتصاد خدماتی شهر رشت می باشد.

رشد سریع و چشمگیر شهرهای بزرگ و کلانشهرها، همواره تغییرات و دگرگونی های عمده ای را بر نواحی پیرامونی خود تحمیل کرده و بازتاب های فضایی بی شماری از جمله تغییرات نظام کاربری، گسترش محدوده کالبدی و پراکنده رویی شهری را به دنبال دارد. لذا کنترل تغییرات و مدیریت رشدکالبدی شهر، برای پایدارسازی رشد شهر بسیار اهمیت دارد.