تحلیل نام شناسی زگیل در طب سنتی ایران

در منابع تاریخ پزشکی ایران نام‌های گاه متفاوت و متنوعی برای نامیدن هر بیماری به‏کار رفته است. از این میان، شناخت نام‌های بومی عارضه ساده‌ای چون زگیل ارزش‌های خاص مردم‌شناسانه‌ای در بر دارد. از دیرباز نه‌تنها پزشکان و متخصصان تاریخ پزشکی بلکه بسیاری از مردم‌شناسان و پژوهندگان فرهنگ‌عامه و حتی واژه‌نگاران و فرهنگ‌نویسان نیز متوجه و متعرض این تنوع نام‌گذاری بوده‌اند.

مواد و روش‌ها:

در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش مروری، کتابخانه‌ای و رجوع به منابع دست اول در زمینه تاریخ پزشکی ایران - اعم از متون تاریخ پزشکی، پزشکی سنتی و پزشکی مردمی - نام‌های متعدد و متنوع زگیل گردآوری شد؛ سپس تلاش شد تا این نام‌ها با استفاده از روش‌های مردم‌شناختی و مبانی زبان‌شناسی تاریخی- تطبیقی، رده‌بندی و تحلیل شوند.

یافته‌ها:

واژگان مرتبط با زگیل در منابع چندگانه تاریخ پزشکی ایران را می‌توان به شش دسته اصلی و یک دسته فرعی جغرافیایی و دو دسته اصلی و یک دسته فرعی زبانی-گویشی تقسیم کرد. از آنجا که نام‌گذاری هر بیماری گام نخستی در تشخیص آن است، این نام‌ها بیانگر نظام‌های کهن و دیرین در تاریخ پزشکی ایران هستند. بنابراین، با تبیین دلیل تنوع نام‌گذاری هر بیماری همچون زگیل، می‌توان تا حدودی به تهیه اطلسی تاریخی از خرده‌فرهنگ‌های کهن پزشکی در ایران نزدیک شد.

نتیجه‌گیری:

تبیین رده‌بندی واژگان مرتبط با زگیل و نقش آن‌ها در شناخت خرده‌فرهنگ‌های پزشکی از چنان اهمیت خاصی برخوردار است که می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین شاخص‌های شناخت قوم‌پزشکی هر ناحیه از ایران دانست. با توجه به تحولات زبانی و دوری یا نزدیکی از واژگان اصیل می‌توان رده‌بندی دیگری را پیشنهاد کرد که خود می‌تواند دیرینگی نظام قوم‌پزشکی هر ناحیه جغرافیایی از ایران را روشن کند.
کلیدواژه‌ها: