جریان شناسی ناکثین با تاکید بر نهج البلاغه

شورش ناکثین در دوران خلافت امام علی علیه السلام، یک رفتار جمعی خشونت آمیز و هنجار شکن و فرآیندی ناسازگار با تعادل اجتماعی بود. حکومت امامj که با شورای امت تشکیل شد، به نظر می رسید مقبول همگان قرار گیرد، ولی افرادی که مدعی مصاحبت با رسول خداa بودند، نظیر طلحه، زبیر و عایشه، جنگ جمل را بر آن حضرت تحمیل کردند. دو عامل محرومیت از اصل خلافت و عدم مشارکت در پست های حکومتی نقش بسزایی در مخالفت و تقابل طلحه و زبیر با امام داشت. هرچند آن حضرت با راهکارهای مختلف کوشید تا شعله جنگ جمل را خاموش و از ریختن خون مسلمانان جلوگیری کند، اما به مقصود خویش در اصلاح بسیاری از آنان نرسید و فتنه آنان به جنگ کشیده شد.  این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته به بررسی عوامل ایجاد آشوب و طغیانگری در حوزه حکومت اسلامی امام علی علیه السلام و تبیین چهره های موثر ناکثین پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین انگیزه های سران جریان ناکثین در ایجاد شورش عبارت بود از: ریاست طلبی، سودجویی، دنیاگرایی وعدم تحمل عدل علوی. این جریان در عصر خود موجب انحراف برخی از مسلمانان و نیز ایجاد تفرقه درمیان امت اسلامی و پیدایش دو جنگ صفین و نهروان گردید و در پی آن ، مذاهب کلامی و نحله های فکری - عقیدتی مختلفی بوجود آورد که هر یک خود عامل اختلاف در بین مسلمین گردیدند.