بررسی تنوع کروموزومی برخی از گونه های جنس مرزه (Satureja)

جنس مرزه (Satureja) به دلیل داشتن متابولیتهای ثانویه مهم، از گیاهان عمده در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی به حساب می آید. در این مطالعه، سه گونه 2n=2x=28 S.sahendica،2n=2x=12 S.atropatana و2n=2x=48 S.hortensis مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میانگین طول کروموزوم از 39/1 میکرومتر در S.sahendica تا 82/4 میکرومتر در S.atropatana متغیر است. بزرگترین کروموزوم (940/5 میکرومتر) در S.atropatana و کوچکترین کروموزوم (022/1 میکرومتر) در S.hortensis مشاهده شد. از نظر پارامترهای کاریوتیپی نسبت بازوها (AR)، شاخص سانترمری (CI)، درصد شکل کلی (TF%)، درصد اختلاف طول نسبی (DRL%)، شاخص عدم تقارن درون کروموزومی (A1) و شاخص عدم تقارن بین کروموزومی (A2) تفاوت معنی داری بین سه گونه مشاهده شد. انواع کروموزومها شامل متاسانتریک و ساب متاسانتریک بودند بطوریکه فرمول کاریوتیپی در گونه های S.sahendica، S.hortensis و S.atropatana به ترتیب به صورت 14m، 20m+4sm و 4m+2sm بود. گونه S.sahendica کمترین میزان شاخصهای Romero-Zarco یعنی A1 و A2 را در بین سه گونه داشت که نشاندهنده تطابق پذیری بیشتر این گونه با شرایط سخت محیطی است. همچنین این گونه نسبت به دو گونه دیگر دارای بیشترین مقدار TF% و کمترین مقدار DRL% بود که این نیز نشاندهنده متقارن بودن کاریوتیپ و ابتدایی تر بودن این گونه نسبت به دو گونه دیگر میباشد. به دلیل تفاوتهای بارز ژنومیک انتظار میرود که تلاقی مستقیم بین گونه های سهندیکا و آتروپاتانا با گونه زراعی امکانپذیر نباشد و استفاده از این گونه ها در اصلاح مرزه نیازمند توسل به روش هایی مانند استفاده از گونه های پل و دستورزی پلوییدی و نجات جنین باشد.