تحلیل ساختاری شیوه های داستان پردازی فخرالدین عراقی در غزل-داستانها

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
زمینه و هدف

گاهی شاعر برای تایید اهداف غزل، در میانه آن داستانی را هم روایت میکند که بدین نوع ادبی، غزل -داستان اطلاق میگردد. در این گونه شعر، سخنور مانند داستان سرا به بازنمایی یک حادثه و ماجرا میپردازد و برای روایت لحظه های عاطفی از شگردهای داستان‌پردازی بهره مند میگردد. از نخستین روزهای ظهور شعر فارسی، روایت ازجمله موضوعاتی بود که در شعر بکار میرفت و آمدن داستان در میانه غزل، به ظاهر نخست در شعر عطار و پس از آن در غزلهای دیوان کبیر مولانا کاربرد فراوان داشته است. ازجمله ویژگیهای فخر الدین ابراهیم همدانی مشهور به عراقی (688 -610) در گستره غزلسرایی، بیان داستان و روایت لحظه های عاطفی و ناب در میانه غزلهاست. در این مقاله سعی گردیده است شیوه های برجسته بیان داستان در غزلهای «عراقی» طبقه بندی و توصیف و تحلیل شود تا خواننده با اهداف و انگیزه ها و ساز و کار ذهنی شاعر آشناتر گردد.

روش مطالعه

روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی با رویکرد ادبیات داستانی و روایت شناسانه، و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و براساس تحلیل محتوا است.

یافته‌ ها

 از مجموع 303 غزل در کلیات دیوان عراقی تصحیح سعید نفیسی (1377)، 97 غزل-داستان شناخته شد که نسبت‌به کل غزلیات شاعر، حدود یک سوم غزلهای وی را شامل میشود. تعداد 18 مورد از این گونه، به غزلهایی اختصاص دارد که عنصر برجسته آنها «گفتگو» است و 33 مورد به غزل -داستانهایی اختصاص دارد که مبتنی بر «حکایت» است.

نتیجه‌ گیری

غزل-داستانهای عراقی از نوع داستان کوتاه و با زبانی ساده و مناسب با حالات عاشقانه و عرفانی بیان شده اند که در آنها یا تنها عنصر «گفتگو» غالب است، یا به توصیف حالات خود و معشوق میپردازد و یا گزارشی از واقعه ای روحانی را بازگو و بازنمایی میکند. عراقی با آگاهی از این موضوع که فضای غزل مناسب داستان‌پردازی نیست و محدودیتهای خاص خود را دارد، در غزل-داستانها به حاشیه پردازی مشغول نشده و با زبان ساده و موجز داستان را خلاصه و میان خواننده با داستان ارتباط مستقیم و موثر برقرار کرده است.

زبان:
فارسی
صفحات:
165 تا 184
لینک کوتاه:
magiran.com/p2340015 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!